હૃદય પ્રકાશ
પ્રસંગઃ ૧૧
દોહા (શિષ્ય ઉવાચ)
શિષ્ય કહે કર જોડીને, સુણિયે મારા નાથ ॥
એ છે કામ માહેરું, કે કાંઈ છે હરિને હાથ ॥ ૧ ॥
પડતી રાત પ્રભાત લગી, કોય ઉલેચે અંધાર ॥
ઊગ્યા દિન વિન તમનો, કહો કેમ આવે પાર ॥ ૨ ॥
જેમ આકાશે ઉડુ1 અતિ, કરે જામનીયે2 જ્યોત ॥
દિનમાં એક દિસે નહિ, એ પ્રતાપ અર્ક ઉદ્યોત3 ॥ ૩ ॥
નિશાચર4 નરસાં અતિ, દિયે રાતમાં દુઃખ ॥
પણ જ્યારે રવિ પ્રગટે, ત્યારે શાહાને5 સુખ ॥ ૪ ॥
માટે કહું સદ્ગુરુ સુણો, જોઈ એ પ્રભુનું જોર ॥
એકલે મારે આદરે, નહિ ભાગે એહ ચોર ॥ ૫ ॥
દોહા (સદ્ગુરુ ઉવાચ)
સદ્ગુરુ કહે એહ આગળે, નથી બીજાનું બળ ॥
પ્રભુના પ્રતાપથી, સંત કાઢે કરી કળ ॥ ૬ ॥
જગતમાં જે જીવ છે, અજ્ઞાની અપાર ॥
તે શું વાત તપાસશે, જે વિષય વશ નરનાર ॥ ૭ ॥
નથી એહને અંતરે, ખોટ્ય ખાટ્ય6 ખબર ॥
પશુવત પાળે7 પિંડને, એવાં ઘણાં ઘરઘર ॥ ૮ ॥
પણ જેને શરણ જગદીશનું, તેને કરવો તોલ8 ॥
જક્ત જાશે જમપુરીયે, ભક્ત જાશે બ્રહ્મમોલ ॥૯॥
એ મોટી કમાણી માનીને, કરજો આગ્રહ કોય ॥
દેખી તેનો દાખડો, સા’ય કરે હરિ સોય ॥૧૦॥
રાતદિન હૃદયમાંઈ, લિયે એશું લડાઈ ॥
સુખ-દુઃખ પડે શરીરને, કદીયે ન જાયે કાંઈ ॥૧૧॥
સંકલ્પ એક શમાવતાં, ઊઠે બીજા અનંત ॥
જુગતી કરી જીતી લિયે, સાચા કહિયે તે સંત ॥૧૨॥
આવે અતિ કોઈ આકરો, જીત્યો પણ નવ જાય ॥
જોઈ તેના જોરને, કાયર કેદી ન થાય ॥૧૩॥
હૈયામાં હિંમત ઘણી, પાછા ન ભરે પગ ॥
પ્રમાદપણું પરહરી, મંડ્યો રહે તે મૂવા લગ ॥૧૪॥
ન દિયે દોષ નાથને, ખોળે પોતાની ખોટ ॥
સતસંગી સાધુ તણી, મુખે કહે બહુ મોટ9 ॥૧૫॥
જગજીવન તેને જોઈને, કરે કૃપાની દૃષ્ટ ॥
પાપી એના પંડથી, ભાગી જાય તે ભ્રષ્ટ ॥૧૬॥
જેમ સોએ તસ્કર સામટા, તાક્યા હોય તૈયાર ॥
ધણી જાગ્યે ભાગે ભલા, વળી ન કરે કોય વાર ॥૧૭॥
એમ પ્રભુના પ્રતાપથી, ભાગે છે એહ ભૂર10 ॥
રજનીતમ કેમ રહે, જ્યારે ઊગે સૂર ॥૧૮॥
એમ સાચા સંતની, સા’ય કરે ઘનશ્યામ ॥
મદત11 ન મેલે મહાપ્રભુ, જોઈ જન નિષ્કામ ॥૧૯॥
સુખ તજી શરીરનું, આદરિયું એહ કાજ ॥
તેની હરિ રાખશે, જરૂર જાણો લાજ ॥૨૦॥
ધ્રુવ પ્રહ્લાદ અંબરીષનો, રાખ્યો આગે રંગ ॥
તેમ તેનો રાખશે, સાચો જોઈ સત્સંગ ॥૨૧॥
કસર કોઈ જાતની, જ્યારે દેખે નહિ દયાળ ॥
ત્યારે તેહ ભક્તની, પ્રભુ કરશે પ્રતિપાળ ॥૨૨॥
ખરી હિંમત કરી ખેચરી,12 કર્યું સિંધુશું વેર ॥
ત્યારે તેની ઉપરે, થઈ મોટાની13 મે’ર ॥૨૩॥
માટે સાચો થઈ મંડે, રાજી કરવા રામ ॥
તેને કેમ તરછોડશે, સુખદાયી ઘનશ્યામ ॥૨૪॥
સાચા માથે શ્યામળો, રાજી છે રણછોડ ॥
કાને ન સુણે કપટીનું, મર કરે સ્તુતિ ક્રોડ ॥૨૫॥
બા’રે બીજું દેખાડવું, કરવું બીજું કામ ॥
એવા કપટી ભક્તનું, નાથ ન પૂછે નામ ॥૨૬॥
વેષ બનાવી સંતનો, રાખ્યો વિષયશું નેહ ॥
ભજન તેનું ભીતરમાં, કહિયે જો કપટી તેહ ॥૨૭॥
પંચ વિષય વશ થઈ રહ્યો, તેશું જ લાગ્યું તાન ॥
કપટી તેને કારણે, ભજે છે ભગવાન ॥૨૮॥
ધારી માળા તિલકને, સાધુ કહેવાણો સોય ॥
અંતરમાં અસાધુતા, કાઢી ન શક્યો કોય ॥૨૯॥
એવા કપટી જનની, શ્રીહરિ ન કરે સા’ય ॥
સાચા સંતની શ્યામળો, આવી ગ્રહે છે બાંય ॥૩૦॥
સોરઠા
બાંય ગ્રહે બળવીર, તેહ ન મૂકે મહારાજ કદિ ॥
એમ સમજી શિષ્ય સુધીર, કર આદર આગ્રહશું અતિ ॥૩૧॥
ઇતિ શ્રીહૃદયપ્રકાશમધ્યે સદ્ગુરુશિષ્યસંવાદે એકાદશઃ પ્રસંગઃ ॥૧૧॥