૫૧. આ લોકમાં બે દુઃખ છે: તે અન્ન-વસ્ત્ર ન મળે કે ન પચે, ને તે વિનાનું દુઃખ તો અજ્ઞાનનું છે. (૨/૭૧)

51. There are two miseries in this world: the lack of food and clothing or that they cannot be digested or used; apart from these, all miseries are due to ignorance.

૫૨. અમે તો કોટિ કલ્પ થયાં જોઈએ છીએ, પણ પચાસ કોટિ જોજન પૃથ્વીમાં આવા સાધુ નથી. (૧/૨૯૧)

52. I have been observing for tens of millions of years, but there is no Sadhu like this one on the whole of this huge earth.

૫૩. સત્સંગ થાય તેને તો દુઃખ રહે નહિ, તે સત્સંગ તે શું જે, આત્મા ને પરમાત્મા એ બે જ છે. (૧/૨૯૫)

53. When satsang is imbibed, no miseries remain. What is that satsang – it is that only ātmā and Paramatma exist for ever.

૫૪. નિરંતર માળા ફેરવે તે કરતાં પણ સમજણ અધિક છે, માટે મુખ્ય એ વાત રાખવી. (૧/૨૯૬)

54. Understanding the form and greatness of God and his holy Sadhu is greater than continuously saying the rosary. So keep this as the main thought.

૫૫. આ વાતું તો જેના ભૂંડા આશય હશે તેને દબાવી દઈને પણ ઉપર નીકળે એવી છે. (૧/૩૦૨)

55. These talks are such that they suppress even those with evil intentions and make their good effects felt.

૫૬. અંતરમાં ટાઢું હોય ને કોઈક વચન મારે તો ભડકો થાય, તે સમાધાન કરવાનો ઉપાય જ્ઞાન છે. (૧/૩૧૩)

56. When one is at peace within and someone speaks harshly, thus causing one intense anger within, the solution lies in spiritual wisdom.

૫૭. આ જીવને માથે શાસ્તા વિના સ્વતંત્રપણે તો જીવ દેહનો જ કીડો થઈ રહે એવો છે. (૨/૪૩)

57. Without a controller overlooking this jiva, and if left on its own, the jiva is likely to become totally subservient to the body and helpless like a worm.

૫૮. કરોડ કામ બગાડીને પણ એક મોક્ષ સુધારવો ને કદાપિ કરોડ કામ સુધાર્યાં ને એક મોક્ષ બગાડ્યો તો તેમાં શું કર્યું? (૧/૧૪)

58. Even by spoiling ten million tasks improve your moksha. In case ten million tasks are improved, but moksha is spoilt, what is achieved?

૫૯. નિરંતર સર્વ ક્રિયામાં પાછું વાળીને જોવું જે, મારે ભગવાન ભજવા છે ને હું શું કરું છું? એમ જોયા કરવું. (૨/૩૫)

59. Always introspect during every task and ask yourself, “I want to worship God, and what am I doing?” Keep thinking like this.

૬૦. પોતપોતાનો દેહ સારો લાગે, ગામ સારું લાગે, દેશ સારો લાગે, એ તો દૈવની માયાનું બળ છે. (૫/૩૨૦)

60. Everyone feels that their own body, village and country is good. This is due to the power of God’s māyā.

૬૧. ઉપાસના, આજ્ઞા ને સાધુ ઓળખવા; એ ત્રણ વાનાં અવશ્ય જોઈએ. આજ્ઞામાં ધર્મ, નિયમ, વ્રત, દાન, તપ સર્વે આવી જાય. (૫/૩૩૦)

61. Understand upāsanā, commands and the Sadhu; these three things are certainly necessary. In commands, dharma, codes of conduct, observances, donations, austerities are all included

૬૨. કોટિ કોટિ સાધન કરે પણ આમ વાર્તા કરવી તેની બરાબર થાય નહીં ને બીજાથી તો આટલી પ્રવૃત્તિમાં વાતું થાય નહીં. (૫/૩૩૯)

62. Tens of millions of endeavours may be undertaken but they cannot match the power of these discourses. And others would not be able to deliver such discourses amid all these activities

૬૩. દુઃખ કોઈ માનશો નહિ ને જે જોઈએ તે આપણને મળ્યું છે, ને ઝાઝા રૂપિયા આપે તો પ્રભુ ભજાય નહીં, તે સારુ આપતા નથી. (૧/૧૨૯)

63. Do not feel miserable, for we have got what we want. If too much wealth is given, one forgets God and does not worship him. Therefore, he does not give it to us.

૬૪. મુમુક્ષુ જીવને જ્ઞાન પણ થાય ને હેત પણ થાય ખરું, પણ સત્સંગમાં કુસંગ છે તે એનું ભૂંડું કરી નાખે છે, માટે તે ઓળખવો. (૫/૩૪૫)

64. An aspirant may develop both spiritual knowledge and affection for the Satpurush. But bad company in satsang spoils it. Therefore recognize it and stay away from it.

૬૫. ભગવાનના ભક્ત થયા છે ને પંચવર્તમાન પાળે છે તે તો પ્રકૃતિપુરુષથી પર જઈને બેઠા છે. (૫/૧૧૩)

65. Those who have become devotees of God and observe the five basic codes of conduct are already seated above Prakruti- Purush (i.e. in Akshardham).

૬૬. મન, ઇન્દ્રિયુંને વગર પ્રયોજને ચાળા ચૂંથવાનો સ્વભાવ છે, માટે તેને જાણીને જુદા પડવું. (૫/૫૧)

66. The mind and senses have a habit of provoking (desires) without any reason, so know this and remain separate from them.

૬૭. ભક્તિમાં સ્વભાવ વધે ને ધ્યાનમાં દેહાભિમાન વધે, એ બે ગુણમાં બે દોષ જાણવા ને તે ટાળવા. (૨/૧૭૫)

67. In devotion, base instincts increase and in meditation, body-consciousness increases. Identify these two faults in the two virtues (of devotion and meditation) and overcome them.

૬૮. ગુરુ મળ્યા પછી શિષ્યને ગર્ભવાસ વગેરે દુઃખનો ત્રાસ મટ્યો નથી તો તે ગુરુ જ નથી. (૫/૪૪)

68. After a guru is attained, if the miseries of rebirth, etc. are not removed, then he is not a true guru.

૬૯. પડછાયાને પુગાય નહીં તેમ વિષયનો પાર આવે તેમ નથી. માટે જ્ઞાન થાય ત્યારે સુખ થાય છે. (૫/૧૯૦)

69. A shadow cannot be caught, similarly, material desires and endeavours also cannot be fulfilled. It is not likely that one will reach their limit, therefore, happiness is experienced when spiritual wisdom is attained.

૭૦. જેટલું કાંઈ માયામય સુખ છે તે સર્વે દુઃખ વિનાનું હોય નહિ, એ વાત પણ એક જાણી રાખવી. (૧/૨૫)

70. Whatever happiness exists in māyā is not without misery. This, too, should be kept in mind.

૭૧. એક જણે લાખ રૂપિયાની બુદ્ધિ લીધી, તેમ જ મોક્ષની બુદ્ધિ પણ અનેક પ્રકારની મોટા થકી શિખાય છે. (૧/૨૭)

71. A person bought wisdom for 100,000 rupees. Similarly, wisdom of the many ways for moksha can be learnt from the God-realized Sadhu.

૭૨. ભગવાન મળ્યા, સાધુ મળ્યા, તે હવે હૈયામાં દુઃખ આવવા દેવું નહિ ને પ્રારબ્ધનું આવે તો ભોગવી લેવું. (૧/૧૭૬)

72. We have attained God and the Sadhu, now do not let misery enter the heart and whatever fate has in store for us, accept it.

૭૩. વિષયનો સંબંધ થયા મોર્ય તો બકરાની પેઠે બીવું ને તે સંબંધ થઈ જાય તો ત્યાં સિંહ થાવું. (૨/૧૧૩)

73. Before contact is made with material pleasures, be fearful like a goat (i.e. run away from them), but if contact is made, become like a lion (i.e. chase them away).

૭૪. જો મોટાપુરુષ મળે તો તેનો સંગ કરવો, નીકર ઊતરતાનો સંગ તો કરવો જ નહિ. (૧/૨૩૮)

74. If one can, associate with a great person, but never associate with an inferior person.

૭૫. ભગવાન મળ્યા, સાધુ મળ્યા, તે કલ્યાણ તો થાશે પણ જ્ઞાન વિના અંતરમાં સુખ ન થાય. (૧/૨૪૦)

75. We have attained God and his holy Sadhu, so moksha is assured, but without spiritual wisdom, inner peace is not attained.

૭૬. આપણા દેહનાં પૂર્વનાં હાડકાં આપણી આગળ પડ્યાં હોય, પણ તેની આપણને ખબર ન પડે. (૨/૧૪૪)

76. If bones belonging to our body from a previous life were lying in front of us, we would not know it.

૭૭. મહારાજે કહ્યું હતું જે, આપત્કાળ આવે તો લીલા ખડને દંડવત્ કરજો, તેમાં રહીને પણ હું સહાય કરીશ. (૨/૧૫૩)

77. Maharaj said, “In perilous times perform prostrations to even green grass. I will protect and help you through it.”

૭૮. પાંચ વાતે સાનુકૂળ હોય ત્યારે પ્રભુ ભજાય; તે સંગ, શાસ્ત્ર, શ્રદ્ધા, રૂડો દેશ ને રૂડો કાળ. (૨/૧૫૬)

78. When five factors are convenient, then God can be worshipped: good company, study of scriptures, faith (in God and his Sadhu), favourable place and favourable time.

૭૯. સત્ય, હિત ને પ્રિય એવું વચન બોલવું ને ઉપેક્ષારહિત બોલવું પણ આગ્રહથી વચન કહેવું નહીં. (૫/૧૬૩)

79. Speak truthful, beneficial and affectionate words, and speak without contempt, but do not speak with insistence.

૮૦. ભગવાન ને સાધુ બે જ રાખવા એટલે તે ઘરેણું રાખી રૂપિયા આપ્યા બરાબર છે; માટે બે રાખી વે’વાર કરવો. (૫/૧૯૯)

80. To retain only the two – God and his Sadhu – is like giving money on interest and keeping the ornaments as security. Therefore, keep these two and do one’s worldly activities.

૮૧. જેમ છે તેમ કહીએ તો તરત મનાય નહીં, માટે મનને વળગાડી મૂકવું, એટલે ધીરે ધીરે બળ પામશે તેમ સમજાશે. (૫/૩૨૬)

81. If the basic concepts are described as they are, they are not immediately believed. Therefore, keep the mind engrossed in the Satpurush. Then slowly, as strength is gained, true understanding will develop.

૮૨. આ વાતુંના કરનારા દુર્લભ છે, મનુષ્ય દેહ દુર્લભ છે ને દેહે સાજું રહેવું તે પણ દુર્લભ છે. એ ત્રણ વાત દુર્લભ છે; તે માટે ભજન કરી લેજો. (૧/૨૪૬)

82. A speaker of these talks is rare, the human body is rare and for the body to stay healthy is also rare. These three things are rare – therefore worship God, since it is the most suitable time.

૮૩. આપણે તો છેલ્લો જન્મ થઈ રહ્યો છે. તે છેલ્લો જન્મ તે શું જે, પ્રકૃતિના કાર્યમાં મને કરીને માલ ન માનવો એ જ છેલ્લો જન્મ છે. (૧/૧૭૪)

83. This is our last birth. What understanding makes this the last birth? To believe that the work of Prakruti has no worth, that is the last birth.

૮૪. શહેરનું સેવન, ભંડાર, કોઠાર, રૂપિયા, અધિકાર એ આદિ જીવને બગાડવાના હેતુ છે. (૪/૧૧૧)

84. The material pleasures, treasures, stores, money, power, etc. of a city serve only to spoil the jiva.

૮૫. ઐશ્વર્ય તો દૈત્યમાં પણ છે, પૃથ્વીનું ટીપણું વાળીને લઈ ગયો. માટે એમાં માલ ન માનવો. (૪/૧૧૩)

85. Even demons have supernatural powers. For example, one demon rolled up the earth and took it away. Therefore, do not give importance to supernatural powers.

૮૬. ભગવાનનું સુખ નથી આવતું તેનું શું કારણ છે? ત્યારે બોલ્યા જે, ‘એને વિષય અધ્ધર રાખી મૂકે છે.’ (૪/૧૨૧)

86. If one does not enjoy the material pleasures, then one thinks about them. So if the desire becomes too strong, then enjoy. But ultimately, the principle is not to enjoy and to shun them.

૮૭. ભગવાન મળવા કઠણ છે, તેમ જ આ સાધુ મળવા કઠણ છે, તેમ વિષય મૂકવા પણ કઠણ છે. (૪/૧૨૨)

87. It is difficult to attain God. Similarly, it is difficult to attain this Sadhu. And, similarly, it is difficult to give up these material pleasures.

૮૮. હરેક વાતમાં, બોલવામાં, ક્રિયામાં સૂઝી આવે, તે મહારાજની પ્રેરણા એમ સમજવું. (૪/૧૨૫)

88. In every talk, speech and activity, whatever clear insight (perception) arises, consider it to be the inspiration of Maharaj.

૮૯. ભગવાન તથા એકાંતિકનો સંગ એટલો જ સત્સંગ ને બીજો તો અરધો સત્સંગ કહેવાય. (૫/૪)

89. True satsang is one’s close association with God and the God-realized Sadhu and the rest is known as just half-satsang.

૯૦. ઝાઝા શબ્દ સાંભળે તો અંગ તૂટી જાય ને બુદ્ધિમાં ભ્રમ થાય, માટે બહુ શબ્દ સાંભળવા નહિ. (૫/૧૬)

90. If one hears too many words [from various people with various principles], then the inclination [that holds them in Satsang] breaks and confusion arises. Therefore, one should not listen to too many words [from various people].

૯૧. જેનો સમાગમ મળવાની પ્રાર્થના કરે છે તેનો સમાગમ ભગવાને આપણને હાથોહાથ આપ્યો છે. (૫/૩૦)

91. The one whose association we have been praying for, his association God has given to us hand-to-hand.

૯૨. આ સાધુને વિષે જેને જેટલો ગુણ તેટલી સદ્‍વાસના, ને અવગુણ તેટલી અસદ્‍વાસના છે, એમ સમજવું. (૫/૨૮૯)

92. The extent to which one sees virtues in this Sadhu, is the extent of one’s good nature, and the extent of faults seen is the extent of one’s bad nature. Understand in this way.

૯૩. એક ઉપાસના, બીજી આજ્ઞા, ત્રીજો સમાગમ ને ચોથું સત્શાસ્ત્રનું વ્યસન, એ ચાર દ્રઢ કરીને રાખવાં. (૪/૨૧)

93. One, upāsanā; two, commands of Shriji Maharaj; three, company of the great Sadhu; and four, addiction to the scriptures – these four should be firmly kept.

૯૪. ભગવાનને રોટલા દેવા હશે તો આકાશમાંથી દેશે, નહિ દેવા હોય તો ઘરમાંથી પણ બળી જાશે. (૪/૧૨૮)

94. If God wants to give us food, he will get it for us from the sky. If he does not want to give it, then it will be burnt even from the house.

૯૫. નિરંતર મંદિરનું કામ કર્યા કરે તો પણ જ્ઞાન વૃદ્ધિ પામે નહીં ને જ્ઞાન તો સાધુસમાગમથી જ થાય. (૧/૫૩)

95. Spiritual wisdom may not develop, even in one who is continually engaged in mandir service. Spiritual knowledge is attained only through close association with sadhus.

૯૬. સાધન કરી કરીને મરી જાય તો પણ વાસના ટળે નહિ. એ તો મોટા અનુગ્રહ કરે ત્યારે જ ટળે છે. (૧/૭૦)

96. One may engage in many endeavours and yet die without overcoming desires. They are overcome only by the grace of the great Sadhu.

૯૭. પાંચ-દસ વાર સ્વામિનારાયણ, સ્વામિનારાયણ નામ જાણ્યે અજાણ્યે લેશે તેનું પણ આપણે કલ્યાણ કરવું પડશે ને આખા બ્રહ્માંડને સત્સંગ કરાવવો છે. (૧/૨૪)

97. We will also have to redeem one who, knowingly or unknowingly, says ‘Swaminarayan, Swaminarayan’ five to ten times. And we want to extend satsang throughout the universe.

૯૮. વિષયનું જે સુખ છે તે કરતાં આત્માનું સુખ બહુ અધિક છે ને તે કરતાં ભગવાનનું સુખ એ તો ચિંતામણિ છે. (૧/૨૬)

98. Much greater than the enjoyment of material pleasures is the bliss of the ātmā and even better is the bliss of God, which is like the chintāmani.

૯૯. ગાફલાઈ ટળવાનું કારણ એ છે જે, ખટકો રાખે તો ટળે ને બીજો ઉપાય તે કોઈક શિક્ષા કરે ત્યારે ટળે. (૧/૯૩)

99. Complacency can be overcome if we are vigilant or if someone punishes us.

૧૦૦. જીવને ચોંટવાનાં ઠેકાણાં બે જ છે, તે ભગવાનમાં ચોંટે નીકર માયામાં ચોંટે. પણ આધાર વિના કેમ રહેવાય? (૧/૯૧)

100. There are only two places where the jiva becomes attached. Either to God or to māyā. But how is it possible to exist without support?