મોટા સાધુ હોય તેની આ દેહે કરીને સેવા કરવી ને ચકચૂર કરી દે તો રાજી થઈ જાય. તે ચકચૂર કરે તે પણ ‘મરતી મરતી કાન હલાવે’^૧ એમ નહીં.

Serve the great Sadhu with this body. And if it is worn away by this, he will be happy. But do not serve halfheartedly, as described in ‘Maratī maratī kān halāve.’¹

Moṭā Sādhu hoy tenī ā dehe karīne sevā karavī ne chakchūr karī de to rājī thaī jāy. Te chakchūr kare te paṇ ‘Maratī maratī kān halāve’ em nahī.

છેલ્લા પ્રકરણનું બીજું વચનામૃત વંચાવ્યું તેમાં ‘સત્સંગે કરીને વશ થાઉં છું’ એ વાત આવી, એટલે બોલ્યા જે, “સત્સંગ તે કિયો જે, એકાંતિક સાધુમાં હેત. તે સાધુ કેવા? તો ઉદ્ધવ જેવા, પ્રહ્‌લાદ જેવા. એવા સાધુની સેવા કરે તો ભગવાનની સેવા કર્યા બરોબર ફળ થાય ને દુવે^૧ તો ભગવાનને દુવ્યા જેટલું પાપ લાગે,” એમ મર્મમાં વાત કરી.

Swami had Vachanamrut Gadhada III-2 read, in which the words “I am pleased by satsang” were read. So, Swami said, “What is satsang? Affection toward the Ekāntik Sadhu. What is that Sadhu like? Like Uddhav, like Prahlad. When one serves a sadhu of that caliber, one earns the same fruit as serving God; and if one hurts the sadhu, then that is a sin equivalent to hurting God.” Swami spoke implicitly.

Chhellā prakaraṇnu bīju Vachanāmṛut vanchāvyu temā ‘Satsange karīne vash thāu chhu’ e vāt āvī, eṭale bolyā je, “Satsang te kiyo je, Ekāntik Sādhumā het. Te sādhu kevā? To Uddhav jevā, Prahlād jevā. Evā sādhunī sevā kare to Bhagwānnī sevā karyā barobar faḷ thāy ne duve¹ to Bhagwānne duvyā jeṭalu pāp lāge,” Em marmamā vāt karī.

સંવત ૧૯૨૨ના પ્રથમ જ્યેષ્ઠ વદી છઠને દિવસ સ્વામી વરતાલથી પધાર્યા તે પછી વાત કરી જે, “સાધુ જેવો ક્યાંઈ માલ નથી. તે મહારાજે પણ ‘હરિગીતા’માં^૧ માતાને સાધુ બતાવ્યા ને સમ પણ સાધુના ખાય છે ને ‘શિક્ષાપત્રી’માં પણ સાધુ બતાવ્યા. તે ગેરુથી લૂગડાં રંગ્યાં એમ સાધુ નહીં! એમ તો રામપરામાં બધાં માણસનાં રાતાં લૂગડાં છે તેણે શું થયું? એ તો જ્યારે ચોસઠ લક્ષણ^૨ કહ્યાં છે એવો થાય ત્યારે સાધુ કહેવાય. એવા તો આ આપણને મળ્યા છે.”

On Jeth vad 6 of Samvat 1922 (4 July 1866), Swami arrived from Vartal. After this he said, “There is nothing as valuable as the God-realized Sadhu. And in the Harigita, Maharaj has shown the mother-like sadhu as the means to liberation and he (Maharaj) even takes oaths on the sadhus. Even in the Shikshapatri, he has highlighted the God-realized Sadhu, not the sadhu who has merely coloured his clothes with ochre dust.¹ In fact, in Rampara village all the people have saffron clothes.² What does that mean? Nothing. When one develops the 64 virtues described, then one is called a sadhu.³ We have met one like that.”

Samvat 1922nā Pratham Jyeṣhṭh Vadī Chhaṭhne divas Swāmī Vartālthī padhāryā te pachhī vāt karī je, “Sādhu jevo kyāī māl nathī. Te Mahārāje paṇ ‘Harigītā’mā¹ mātāne Sādhu batāvyā ne sam paṇ Sādhunā khāy chhe ne ‘Shikṣhāpatrī’mā paṇ Sādhu batāvyā. Te geruthī lūgaḍā rangyā em sādhu nahī! Em to Rāmparāmā badhā māṇasnā rātā lūgaḍā chhe teṇe shu thayu? E to jyāre chosaṭh lakṣhaṇ² kahyā chhe evo thāy tyāre sādhu kahevāy. Evā to ā āpaṇne maḷyā chhe.”

અમે તો લખ્યું છે કે બાર મહિને એક મહિનો સાધુનો જોગ કરવો, તે વિના કસર નહીં મટે. ને, ભાઈ! રૂપિયા તો મળશે, પણ આ વાતું ક્યાં મળશે? તે માટે વાતું સાંભળી લેવી. કો’ક કહેશે ખરચીએ, વારંવાર વાવરીએ, તો પણ શું? એક રાળ ખરચે તો ચાર હજાર દઈએ, પણ આ જ્ઞાન સાંભળ્યા વિના કસર ન મટે, પણ કોઈ રહે નહીં. અરે, ભાઈ! કોઈ રે’તા હો ને તમારે રળ્યામાં ખોટ આવતી હોય તો એક મહિનો તો ધર્મવરામાંથી^૧ કાપી લેજો. અરે, જો રહો તો અમે આંહીંથી દસ રૂપિયાનો મહિનો દઈએ, હવે ઠીક; કેટલાક રહેશો? સુધા તો ચારસેં જણ રે’શો તો પણ રૂપિયા તો ખૂટનારા નથી, પણ જ્ઞાન કેટલું થાશે! અરે, તમને જણાતું નથી પણ સોનાની મેડી હોય તો બાળીને આ વાતું સાંભળીએ. પછી આ વાતું દુર્લભ છે. ને દશોંદ^૨ તો મહારાજે પણ કહી છે. ન માનો તો અમે કહી છૂટીએ છીએ. લાખ રૂપિયા ખરચે તેથી મુને તો આ મંદિરના રોટલા ખાઈને વાતું સાંભળે એ અધિક જણાય છે. આ વાતું ક્યાંથી મળે? જે મરીને પામવા હતા તે તો જીવતે જ સાધુ ને ભગવાન મળ્યા છે.

I have written that out of twelve months, one month should be spent in the company of the Sadhu. Without this, deficiencies will not be overcome. One earns money but where will one get these spiritual talks? So, listen to these talks. Some say that they spend repeatedly for religious causes. So what? If one rupee is spent for Satsang then we’ll give four thousand, but without listening to this spiritual wisdom, deficiencies will not be cured. But nobody stays here. If someone is prepared to stay and is short of money, then do not give donations to the mandir for one month. In fact, if you stay here, I will give you ten rupees a month. Now, how many will stay? Even if four hundred people stay, money will not run out. But you will get much knowledge. In fact, you do not realize it, but if there is a house of gold, it is worth burning it to ashes to listen to these spiritual talks. Since afterwards, these talks will be rare. And Maharaj has talked about donating ten percent of one’s income. If you do not believe this, I will state it and leave it at that. Even if someone donates a hundred thousand rupees, still to me, one who eats this mandir’s food and listens to these talks is greater. Where will one get these talks from? That which we were to attain after death – that Sadhu and God – we have attained in this very life.

Ame to lakhyu chhe ke bār mahine ek mahino Sādhuno jog karavo, te vinā kasar nahī maṭe. Ne, bhāī! Rūpiyā to maḷashe, paṇ ā vātu kyā maḷashe? Te māṭe vātu sāmbhaḷī levī. Ko’k kaheshe kharachīe, vāramvār vāvarīe, to paṇ shu? Ek rāḷ kharache to chār hajār daīe, paṇ ā gnān sāmbhaḷyā vinā kasar na maṭe, paṇ koī rahe nahī. Are, bhāī! Koī re'tā ho ne tamāre raḷyāmā khoṭ āvatī hoy to ek mahino to dharmavarāmāthī¹ kāpī lejo. Are, jo raho to ame āhīthī das rūpiyāno mahino daīe, have ṭhīk; keṭlāk rahesho? Sudhā to chārse jaṇ re’sho to paṇ rūpiyā to khūṭnārā nathī, paṇ gnān keṭalu thāshe! Are, tamane jaṇātu nathī paṇ sonānī meḍī hoy to bāḷīne ā vātu sāmbhaḷīe. Pachhī ā vātu durlabh chhe. Ne dashond² to Mahārāje paṇ kahī chhe. Na māno to ame kahī chhūṭīe chhīe. Lākh rūpiyā kharache tethī mune to ā mandirnā roṭalā khāīne vātu sāmbhaḷe e adhik jaṇāy chhe. Ā vātu kyāthī maḷe? Je marīne pāmavā hatā te to jīvate ja Sādhu ne Bhagwān maḷyā chhe.

અમે નાના હતા ત્યારે છેંતાળીસની સાલમાં હિમ બહુ પડ્યું; તે ગોળામાં પાણી લેવા જાય ત્યાં માંહી પાણી ઠરી ગયેલ! એવું પડેલ. તે માણસ વાત કહેતાં જે, “ચીર બાળીને તાપીને દેહ રાખ્યો.” તેમ સોનાનાં ખોરડાં બાળીને આ વાતું સાંભળવી.

When I was young, in the Vikram Samvat year of 1846 (1790 CE), it was very cold. When I went to get water from the waterpot, the water was frozen. It was so cold that people said, “Preserve the body by burning silk clothes for heat.” Similarly, burn houses of gold and listen to these talks (to attain moksha).

Ame nānā hatā tyāre Chhentāḷīsnī Sālmā him bahu paḍyu; te goḷāmā pāṇī levā jāy tyā māhī pāṇī ṭharī gayel! Evu paḍel. Te māṇas vāt kahetā je, “Chīr bāḷīne tāpīne deh rākhyo.” Tem sonānā khoraḍā bāḷīne ā vātu sāmbhaḷavī.

જુઓને! શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે જે, અંબરીષ, નહુષ,^૧ ભરતજી ને ચિત્રકેતુ એમણે ભગવાનને ભજવાને સારુ ચક્રવર્તી રાજ ને સૌનો ત્યાગ કર્યો. ખપવાળાની વાત એમ છે. બાજરો મળે તો તો પ્રભુ ભજવા ને ધીરે ધીરે વે’વાર છે તે ગૌણ કરી દેવો ને ભગવાન મુખ્ય કરી દેવા. આ તો વે’વાર પ્રધાન થઈ ગયો છે તે પ્રભુ શું સાંભરે?

It is also written in the scripture, “Ambrish, Nahush,¹ Bharatji and Chitraketu all renounced their kingdoms and everything else to worship God. The story of determined devotees is like that. If one gets food one should worship God, slowly reduce one’s worldly business and make God the main focus of attention. But, how will one who has kept worldly tasks at the forefront remember God?”

Juone! Shāstramā paṇ kahyu chhe je, Ambarīṣh, Nahuṣh,¹ Bharatjī ne Chitraketu emaṇe Bhagwānne bhajavāne sāru chakravartī rāj ne sauno tyāg karyo. Khapvāḷānī vāt em chhe. Bājro maḷe to to Prabhu bhajavā ne dhīre dhīre ve’vār chhe te gauṇ karī devo ne Bhagwān mukhya karī devā. Ā to ve’vār pradhān thaī gayo chhe te Prabhu shu sāmbhare?

છેલ્લા પ્રકરણના ત્રીસના વચનામૃતમાં કહ્યું છે જે, “આ ક્ષણમાં ને આ પળમાં મરી જવાશે, એમ અમારે નિરંતર અનુસંધાન રહે છે.” એ વંચાવીને સ્વામી કહે જે, “એને શું કરવું છે? એ તો પોતાનું મિષ લઈને આપણને શીખવે છે, પણ કેટલાક તો જાણે છે જે, ભાઈ! એ તો વાત મહારાજની.” પછી એક જણે કહ્યું જે, “મહારાજને શું કરવું છે? એટલું લઈએ તો લેવાય જે, સર્વના અંતરમાં રહીને જોઉં છું.” તે પણ સ્વામી કહે, “મોટા સાધુ પણ અંતરનું જાણે છે, તો કેટલાકને કહી પણ દીધું છે; ને વળી કહે છે. પણ વિશ્વાસ હોય તેને આ બધી વાતું મનાય ને બીજા તો કહેશે, માન વધારવા સારુ કહે છે.”

In Vachanamrut Gadhada III-30, it is written: “I am going to die at this second, at this very moment. Such awareness remains constantly.” Swami had this read and said, “Why would [Maharaj] need this awareness? Actually, he uses himself as an example to teach us. Yet, some believe these words apply to Maharaj.” Then, someone said, “What does Maharaj want to do? Even we think upon that, then we can say he sees and knows our hearts.” Swami said, “The great Sadhu also sees and knows everyone’s heart. And he has told some and still tells some. Only those who trust the Sadhu will believe this, while others will says that Swami is speaking to increase his own ego.”

Chhellā Prakaraṇnā Trīsnā Vachanāmṛutmā kahyu chhe je, “Ā kṣhaṇmā ne ā paḷmā marī javāshe, em amāre nirantar anusandhān rahe chhe.” E vanchāvīne Swāmī kahe je, “Ene shu karavu chhe? E to potānu miṣh laīne āpaṇne shīkhave chhe, paṇ keṭlāk to jāṇe chhe je, bhāī! E to vāt Mahārājnī.” Pachhī ek jaṇe kahyu je, “Mahārājne shu karavu chhe? Eṭalu laīe to levāy je, sarvanā antarmā rahīne jou chhu.” Te paṇ Swāmī kahe, “Moṭā Sādhu paṇ antarnu jāṇe chhe, to keṭlākne kahī paṇ dīdhu chhe; ne vaḷī kahe chhe. Paṇ vishvās hoy tene ā badhī vātu manāy ne bījā to kaheshe, mān vadhārvā sāru kahe chhe.”

આ પંચવિષયરૂપી અઘાસુરે જીવને ગળી લીધા છે. મહારાજ કહે, “જો બધાય પ્રભુ ભજે તો બપોરે મોતૈયાનો વરસાદ વરસાવીએ. તે જે દી કહે તે દી ગોળના, ખાંડના જે કહે તે વરસાવીએ, પણ જીવ માળા લઈ બેસી શકે નહીં.”

Aghāsur in the form of the material pleasures has consumed this jiva. Maharaj says, “If everyone worships God, then I will make it rain delicious sweets at lunch time. And whenever they say, on that day, I will make it rain with sweets made of sugar, molasses or whatever they say. But the jiva is unable to sit with a rosary.” H

Ā panch-viṣhayrūpī Aghāsure jīvne gaḷī līdhā chhe. Mahārāj kahe, “Jo badhāy Prabhu bhaje to bapore motaiyāno varsād varasāvīe. Te je dī kahe te dī goḷnā, khānḍnā je kahe te varasāvīe; paṇ jīv māḷā laī besī shake nahī.”

પછી વળી એક વાત કરી જે, “એક વાર અમે ધોરાજીને પાદર બેઠેલ. ત્યાં ખાતરના ઢગલા પડેલ. પછી એક ખૂંટિયો હતો તે ધોડી ધોડીને માંહી માથું ખોસીને બે-એક સૂંડલા જેટલી ધૂડ્ય પોતાને માથે નાખે, એમ જીવ-પ્રાણીમાત્ર ધૂડ્ય ચૂંથ્યા વિના રહી શકતા નથી.”

Then, Swami said, “Once, I was seated on the outskirts of Dhorāji town and piles of manure were lying around. Then, there came a bull which ran and stuck its head in the manure and threw one or two baskets of dirt on its own head. In a like manner, no jiva can remain without foraging in dirt in the form of material pleasures.”

Pachhī vaḷī ek vāt karī je, “Ek vār ame Dhorājīne pādar beṭhel. Tyā khātarnā ḍhagalā paḍel. Pachhī ek khūnṭiyo hato te dhoḍī dhoḍīne māhī māthu khosīne be-ek sūnḍalā jeṭalī dhūḍya potāne māthe nākhe, em jīv-prāṇīmātra dhūḍya chūnthyā vinā rahī shakatā nathī.”

સાધુ થાવું એટલે થઈ રહ્યું. તે થયો એટલે ભગવાનના ખોળામાં બેઠો. તે કહ્યું છે જે, સાધવો હૃદયં મમ।^૧ ભગવાનને રહેવાનું ઠેકાણું સાધુ, આ તો હળદરનો ગાંઠિયો એક આવ્યો એટલે ગાંધી થઈ બેઠા તેણે શું?

To become a sadhu is the ultimate. If one becomes a sadhu, then one is seated in the lap of God. It is said, “Sādhavo hrudayam mama.”¹ God always remains in the Sadhu. How can one who has only a piece of turmeric call himself a grocer?²

Sādhu thāvu eṭale thaī rahyu. Te thayo eṭale Bhagwānnā khoḷāmā beṭho. Te kahyu chhe je, Sādhavo hṛudayam mam.¹ Bhagwānne rahevānu ṭhekāṇu Sādhu, ā to haḷdarno gānṭhiyo ek āvyo eṭale gāndhī thaī beṭhā teṇe shu?