જેમ કુસંગી ને સત્સંગીમાં ભેદ છે, તેમ સાધારણમાં ને એકાંતિકમાં ભેદ છે. ને નવ યોગેશ્વર હતા,^૧ તેમાં એકે વાત કરી તેથી આઠ ઝાંખા પડી ગયા, પછી તે સર્વે મળીને એકને મારવા તૈયાર થયા. તેમ એ તો એવી વાત છે. ને જે એકાંતિક હોય તે તો નિષ્કામ હોય, તે એક ભગવાનનું જ નિરૂપણ કર્યા કરે ને બીજો સકામ હોય, તે ભગવાન પાસે માગ્યા કરે.

Just as there is a difference between a non-satsangi and a satsangi, similarly, there is a difference between an ordinary devotee and an enlightened devotee. One who is enlightened is free of worldly desires and constantly concentrates upon God. Others who are full of desires continually ask for worldly possessions from God.

Jem kusangī ne satsangīmā bhed chhe, tem sādhāraṇmā ne ekāntikmā bhed chhe. Ne nav Yogeshvar hatā,¹ temā eke vāt karī tethī āṭh zānkhā paḍī gayā, pachhī te sarve maḷīne ekne māravā taiyār thayā. Tem e to evī vāt chhe. Ne je ekāntik hoy te to niṣhkām hoy, te ek Bhagwānnu ja nirūpaṇ karyā kare ne bījo sakām hoy, te Bhagwān pāse māgyā kare.

ભગવાનનું અને સાધુનું માહાત્મ્ય જેમ છે તેમ સમજાતું નથી. તે કોઈને બે આના ને કોઈને ચાર આના ને કોઈને આઠ આના; પણ જેવું છે તેવું જણાતું નથી. ને સાંખ્ય તો મુદ્દલ^૧ નથી. ને સાંખ્ય વિના કસર ટળે નહિ.

The greatness of God and his sadhu is not understood thoroughly – some understand 10% worth, some 25% worth and some 50% – but they do not understand it as it is. Also, we do not have knowledge of Sānkhya, and without it, our deficiencies are not removed.

Bhagwānnu ane Sādhunu māhātmya jem chhe tem samajātu nathī. Te koīne be ānā ne koīne chār ānā ne koīne āṭh ānā; paṇ jevu chhe tevu jaṇātu nathī. Ne sānkhya to muddal¹ nathī. Ne sānkhya vinā kasar ṭaḷe nahi.

“કેટલાકને ભગવાન તથા સાધુના સંબંધનું સુખ આવતું હોય; તે કેની પેઠે ને કેમ સમજે તો સુખ આવે?” એ પ્રશ્નનો ઉત્તર કર્યો જે, “એ તો સાધુતા શીખે તો આવે; તે વિના તો દોષ પીડે, તેથી સુખ ન આવે.” પછી પૂછ્યું જે, “કેટલાકને સુખ સ્વપ્નમાં આવતું હોય તે કેમ આવે?” તેનો ઉત્તર જે, “એ તો નિરધાર નહિ, કેમ જે, સ્વપ્નમાં તો ભગવાન દેખાય ને બીજું પણ દેખાય, ને જ્ઞાને કરીને થાય એ જ સાચું છે.”

Some experience the bliss of the association of God and his holy Sadhu. Like whom and in what way should one understand to experience this bliss? The answer to this question, “If one develops saintliness then one experiences it (bliss). Without this, our faults trouble us; so we do not experience bliss.” A question was asked, “Some experience this bliss in their dreams. How is this?” The answer, “That is not certain, since in dreams God may be seen and other things may also be seen. And only that bliss which is experienced by spiritual wisdom is true.”

“Keṭalākne Bhagwān tathā Sādhunā sambandhnu sukh āvatu hoy; te kenī peṭhe ne kem samaje to sukh āve?” E prashnano uttar karyo je, “E to sādhutā shīkhe to āve; te vinā to doṣh pīḍe, tethī sukh na āve.” Pachhī pūchhyu je, “Keṭalākne sukh swapnamā āvatu hoy te kem āve?” Teno uttar je, “E to niradhār nahi, kem je, swapnamā to Bhagwān dekhāy ne bīju paṇ dekhāy, ne gnāne karīne thāy e ja sāchu chhe.”

જેમ છે એમ કહેવાય નહિ ને કહીએ તો અરધી સભા ઊઠી જાય; પણ શાસ્ત્રમાં કહ્યા છે એવા ખરેખરા સાધુ મળે ને તે કહે તેમ કરે તો કોટિ જન્મે કસર ટળવાની હોય તે આજ ટાળી નાખે, ને બ્રહ્મરૂપ કરી મૂકે. એ તો ગોકુલ ગામ કો પૈંડો હૈ ન્યારો!^૧ અને આ તો જીભ ઝાલીને^૨ બોલીએ છીએ, એમ બોલ્યા.

“We cannot say everything as it is. If we did, then half of the assembly would leave.¹ However, if one attains the Sadhu that is mentioned in the scriptures, then he will eradicate our deficiencies - which would otherwise only be destroyed after a million births - and make one brahmarup. Gokul gām ko painḍo hai nyāro!² We are speaking while holding our tongue.”³ This is what Swami said.

Jem chhe em kahevāy nahi ne kahīe to aradhī sabhā ūṭhī jāy; paṇ shāstramā kahyā chhe evā kharekharā sādhu maḷe ne te kahe tem kare to koṭi janme kasar ṭaḷavānī hoy te āj ṭāḷī nākhe, ne brahmarūp karī mūke. E to Gokul gām ko painḍo hai nyāro!¹ Ane ā to jībh zālīne² bolīe chhīe, em bolyā.

ભગવાન જેવું તો કોઈ પદાર્થ નથી, તે આપણને મળ્યા છે. ને જેણે દાંત આપ્યા તે ચાવવાનું નહિ આપે? ને આપણા કપાળમાં કાંઈ રોટલા નહિ લખ્યા હોય? ને આપણે કાંઈ પ્રભુ વેચી ખાધા છે? માટે ભગવાન ભૂખ્યા ઉઠાડે પણ ભૂખ્યા સુવાડે નહિ. ગમે તેવી રીતે પણ ખાવા આપે છે, ને પ્રભુ ભજાય તે સારુ ગરીબ રાખ્યા છે. કદાપિ પૃથ્વી‍નું રાજ્ય આપ્યું હોત તો નરકમાં પડી ચૂક્યા હોત. માટે આપણને આપ્યું નથી. ને આ દેહ તો પત્રાવળાંને ઠેકાણે છે, તેમાં લાડવા જમી લેવા. તે શું જે, આ દેહે ભગવાનને મળી ચૂક્યા પછી દેહને ગમે તેમ થાઓ, ને

‘દાસના દુશ્મન હરિ કે’દી હોય નહિ, જેમ કરશે તેમ સુખ જ થાશે.’^૧

ને અમને તો હેત આવે છે તે વાત કરીએ છીએ જે, ‘સ્વામિનારાયણ’ના નામનો મંત્ર બહુ બળિયો છે, માટે ભજન કર્યા કરવું.

There is no entity like God. We have attained him. He who has given us teeth, will he not give us something to chew? Are we not destined to get food? And have we given up God? (No.) So, God awakens us hungry, but does not send us to sleep hungry. He will give us food in any way possible. Also, he has kept us poor so we can worship him. Maybe if he had given us sovereignty over the world, we would have already fallen into hell. Therefore, he has not given it to us.

‘Dāsnā dushman Hari ke’di hoy nahi, jem karshe tem sukh ja thāshe.’ That is, “God can never be the enemy of his devotees. Whatever he does will result in happiness for the devotees.”

Bhagwān jevu to koī padārtha nathī, te āpaṇne maḷyā chhe. Ne jeṇe dānt āpyā te chāvavānu nahi āpe? Ne āpaṇā kapāḷmā kāī roṭalā nahi lakhyā hoy? Ne āpaṇe kāī Prabhu vechī khādhā chhe? Māṭe Bhagwān bhūkhyā uṭhāḍe paṇ bhūkhyā suvāḍe nahi. Game tevī rīte paṇ khāvā āpe chhe, ne Prabhu bhajāy te sāru garīb rākhyā chhe. Kadāpi pṛuthvī‍nu rājya āpyu hot to narakmā paḍī chūkyā hot. Māṭe āpaṇne āpyu nathī. Ne ā deh to patrāvaḷāne ṭhekāṇe chhe, temā lāḍavā jamī levā. Te shu je, ā dehe Bhagwānne maḷī chūkyā pachhī dehne game tem thāo, ne
‘Dāsnā dushman Hari ke’dī hoy nahi, jem karashe tem sukh ja thāshe.’¹
Ne amane to het āve chhe te vāt karīe chhīe je, ‘Swāminārāyaṇ'nā nāmno mantra bahu baḷiyo chhe, māṭe bhajan karyā karavu.

આ વાતુંના કરનારા દુર્લભ છે, મનુષ્ય દેહ દુર્લભ છે ને દેહે સાજું રહેવું તે પણ દુર્લભ છે. એ ત્રણ વાત દુર્લભ છે; તે માટે ભજન કરી લેજો.

A speaker of these talks is rare, the human body is rare and for the body to stay healthy is also rare. These three things are rare – therefore worship God, since it is the most suitable time.

Ā vātunā karanārā durlabh chhe, manuṣhya deh durlabh chhe ne dehe sāju rahevu te paṇ durlabh chhe. E traṇ vāt durlabh chhe; te māṭe bhajan karī lejo.

દત્તાત્રેયે બે જીવનું કલ્યાણ કર્યું,^૧ કપિલે એક જીવનું કલ્યાણ કર્યું^૨ ને ઋષભદેવે સો જીવનું કલ્યાણ કર્યું.^૩ અને આજ સાધુ કહે, “અમે દૈવી જીવનું કલ્યાણ કરીએ પણ આસુરીનું કલ્યાણ અમારાથી થાય નહિ.” ત્યારે ભગવાન કહે, ‌“આસુરીનું કલ્યાણ અમે કરશું.” તે મુંજો સૂરુ^૪ ને માનભા^૫ ને જોબન પગી^૬ ને તખો પગી,^૭ એ તો પાપના પર્વત કહેવાય; એને તો ભગવાન સત્સંગ કરાવે પણ એ સાધુથી વળે નહિ.

Dattatrey redeemed two jivas, Kapil redeemed one jiva (his mother, Devhuti) and Rishabhdev redeemed a hundred jivas (his sons).¹ And today this sadhu says, “We will redeem virtuous jivas but are unable to redeem evil jivas.” At that time Bhagwan Swaminarayan said, “We will grant liberation to the sinful.” Munjo Suru, Manbha, Joban Pagi and Takho Pagi² were all called mountains of sin. God can lead them to Satsang, but a sadhu² is not able to do so.

Dattātreye be jīvnu kalyāṇ karyu,¹ Kapile ek jīvnu kalyāṇ karyu² ne Ṛuṣhabhdeve so jīvnu kalyāṇ karyu.³ Ane āj Sādhu kahe, “Ame daivī jīvnu kalyāṇ karīe paṇ āsurīnu kalyāṇ amārāthī thāy nahi.” Tyāre Bhagwān kahe‌, “Āsurīnu kalyāṇ ame karashu.” Te Munjo Sūru⁴ ne Mānbhā⁵ ne Joban Pagī⁶ ne Takho Pagī,⁷ e to pāpnā parvat kahevāy; ene to Bhagwān satsang karāve paṇ e Sādhuthī vaḷe nahi.

દસ હજાર સૂર્યનું તેજ સુદર્શન ચક્રમાં છે. તેનો દીવા જેટલો પ્રકાશ થાય એટલું ઘાટું માયાનું તમ છે, તેનો છાંટો જીવમાં નાખ્યો છે એ સુષુપ્તિ અવસ્થા છે, તેને ટાળવા સારુ મહારાજનો અવતાર છે.

The effulgence of ten thousand suns is present in the sudarshan chakra. But in comparison to the darkness of māyā, it is merely like a lighted wick. A droplet of it (darkness) has been put in the jiva – that is the state of deep sleep.¹ To conquer it Maharaj has incarnated.

Das hajār sūryanu tej Sudarshan Chakramā chhe. Teno dīvā jeṭalo prakāsh thāy eṭalu ghāṭu māyānu tam chhe, teno chhānṭo jīvmā nākhyo chhe e suṣhupti avasthā chhe, tene ṭāḷavā sāru Mahārājno avatār chhe.

જેનું કર્યું થાય છે તે તો જાણે કાંઈ જાણતા નથી ને વચમાંથી બીજા કેટલાક મનસૂબા કરે છે.

No one knows the one responsible for everything that happens. Yet, in the midst of all that happens, others have so many [doubtful] thoughts.¹

Jenu karyu thāy chhe te to jāṇe kāī jāṇatā nathī ne vachamāthī bījā keṭlāk mansūbā kare chhe.

કોટિ કલ્પ થયા વિષય ભોગવ્યા છે તેનો પાશ લાગ્યો છે. તેને ટાળવાનું કારણ શિક્ષાપત્રીમાં નિજાત્માનં બ્રહ્મરૂપં એ એક જ શ્લોક લખ્યો છે.

The impressions of having enjoyed the material pleasures for tens of millions of years have been engraved on the mind. To overcome them, the Shikshapatri reveals one shlok: ‘Nijātmānam brahmarupam...’ i.e. believe one’s true self as ātmā, not the body.

Koṭi kalp thayā viṣhay bhogavyā chhe teno pāsh lāgyo chhe. Tene ṭāḷavānu kāraṇ Shikṣhāpatrīmā Nijātmānam brahmarūpam e ek ja shlok lakhyo chhe.