॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥

ભગવાન સ્વામિનારાયણનાં

॥ વચનામૃત ॥

ગઢડા મધ્ય-૩૭: સ્વાભાવિક પ્રકૃતિ ટાળ્યાનું, જ્ઞાની પણ પ્રકૃતિ સરખું આચરણ કરે, તેનું

નિરૂપણ

તા. ૧૦/૧/૧૯૬૨, મુંબઈ. બપોરની કથામાં વચનામૃત ગઢડા મધ્ય ૩૭ વંચાવી યોગીજી મહારાજ કહે, “ગીતામાં કહ્યું – જ્ઞાની પણ પ્રકૃતિ સરખું આચરણ કરે છે. આ વચનામૃત આપણે જાત ઉપર નાખવું. કો’કના ઉપર નહીં. શૂરવીર થાવું. જે પ્રકૃતિ-ટેવ પડી હોય તે કાઢી નાખવી. સ્વભાવ મુકાવવા સત્પુરુષ જે ઉપાય કરે તેનો વિશ્વાસ રાખે, ખબર રાખે, તો ફર્સ્ટ પાસ થાય; નહીં તો બે વરસેય પાસ ન થાય. સત્પુરુષ જે કહે તેમ વર્તવું. સત્પુરુષ મૂંગા ન હોય. તે બોલે. બોલ્યામાં વિશ્વાસ રાખવો. શબ્દ ઝીલ્યા કરે એ પ્રીતિ. ગમે તેટલાં દુખવીને કઠણ વચન કહે તોય હિતકારી માને, તો એકેય પ્રકૃતિ ઊભી ન રહે. જેને મોક્ષનો ખપ હોય તેને સારુ આ ઉપાય છે. ‘ગમે તેટલો તિરસ્કાર.’ એમાં માપ આવ્યું? આ કો’કના સારુ વાત છે? આપણા સારુ છે. કોઈ રીતે હૃદયમાં દુઃખ લગાડવું નહીં.

“કઠણ વચન ને તિરસ્કારમાં ફેર શો? તિરસ્કાર એટલે કાઢી મૂકે કે, ‘ભાગી જા! તારું મારે મોઢું જોવું નથી.’ કઠણ વચન એટલે ‘મૂરખ’ કહે. બે વચન સૂણીને હાણ થાય. મૂળજી-કૃષ્ણજીને ધોકાવીને કાઢ્યા, ત્યાં કીર્તન ગાવા લાગ્યા. કેટલી શ્રદ્ધા! મોટાપુરુષનું વચન એ જ ભક્તિ. ત્યાગ-વૈરાગ્ય હોય, છતાં મોટા કહે, ‘જમી લો,’ તો જમી લેવું.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૩/૨૭૯]

January 10, 1962, Mumbai. After having Vachanāmrut Gadhadā II-37 read in the afternoon discourse, Yogiji Mahārāj said, “It is said in the Gitā that even a person possessing gnān behaves according to his nature. We should apply this Vachanāmrut to ourselves, not others. We should become fearless and remove bad habits and nature. If one trusts the Satpurush in whatever means he employs to rid us of our flaws, one will pass first; otherwise one will not pass even after two years. One should behave according to the Satpurush’s wishes. The Satpurush is not mute. He will speak. One should trust every word he says. Love means capturing his words. If one considers the Satpurush’s words to be beneficial, no matter how hurtful, then none of his innate natures will remain. This solution is for those who have a desire for liberation. ‘No matter how much contempt.’ - Did Mahārāj say there is a limit when he said this? Is this talk for someone else? It is for us. One should not feel hurt in one’s heart.

“What is the difference between harsh words and contempt? Contempt is when one is thrown out: ‘Go away from here! I do not want to see your face!’ Harsh words is when one is called a fool. On the contrary, we are hurt after hearing two harsh words. Even though Mulji and Krishnaji were rebuked and driven out, they started singing kirtans. Such faith! True devotion is abiding by the words of the Satpurush. If one possesses the quality of detachment, yet the Motā-Purush instructs one to eat, one should eat.”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 3/279]

તા. ૩૦/૩/૧૯૭૦, મ્વાન્ઝા. બપોરે ૧:૩૦ વાગ્યે મધ્ય ૩૭ વંચાવી યોગીજી મહારાજ કહે, “સુપ્રિન્ટેન્ડન્ટ પ્રકૃતિઓ ત્રણ છે: હઠ, માન અને ઈર્ષા. આ ત્રણ પ્રકૃતિઓ બહુ મોટિયો. તે મોક્ષમાંથી પાડે. બીજી પ્રકૃતિ મોક્ષમાંથી પાડે નહીં. પ્રકૃતિ નાની-મોટી, ખાવાની-પીવાની, ઊંઘવાની ઘણી હોય; પણ આ ત્રણ જ મોક્ષમાં નડે છે. મત્સર તો થોડો-ઘણો હોય, પણ મોક્ષમાંથી ન પાડે. શ્રીજીમહારાજ ઉપર ત્રણે વાનાં લગાવ્યાં તો ત્રણે પડી ગયા. હઠે ચડે તે માને નહીં. ફૈબા ક્યાં ભૂલ્યાં? હઠમાંથી પડ્યાં. અલૈયોખાચાર માને કરીને પડ્યો ને જીવોખાચર ઈર્ષાએ કરીને પડ્યો. માટે, મોટા કહે આમ તો આમ, એમ સરળ પ્રકૃતિ રાખવી. તે મોક્ષમાંથી ન પડે. ધાર્યું છોડાવે ને ખોટું લાગે તે કો’ક દી’ પડી જાય. સ્વભાવ કાઢવા.

“આ મુદ્દાનું વચનામૃત છે. સમજી સમજીને આટલું સમજવાનું છે કે સ્વભાવ કાઢવા. હઠ, માન, ઈર્ષા ન રાખવાં.

“જૂનાગઢમાં ઈશાનંદ બ્રહ્મચારી હતા. એક પાળાએ તેમને કહ્યું, ‘મારામાં કાંઈ ભૂલ હોય તો કહેજો.’ તેને ઝોલાં ખાવાની ટેવ. તે એક દી’ સભામાં ઝોલાં ખાતો હતો. માથું ભોંય અડ્યું. સભામાં સ્વામીએ કહ્યું, ‘અલ્યા, ઝોલું કેમ ખાય છે?’ આને ફીસી ચડી ગઈ. ‘મને સભામાં ટોક્યો? ખાનગીમાં ટોકવો હતો.’ એમ સ્વામી ઉપર ક્રોધ કર્યો. એ સ્વભાવ ન ગયો. મોક્ષનો ખપ હોય તો સ્વભાવ છોડી દે. ખપ ન હોય તો જરા જરા વારમાં ખોટું લાગી જાય.

“વચનામૃત નત (નિત્ય) વંચાવીએ છીએ, પણ ટાણે મિયાં ફસકું થઈ જાય છે. ટાણે દૂધ ફાટી જાય.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૬/૧૧૮]

March 30, 1970, Mwanza, Tanzania. At 1:30pm, Yogiji Mahārāj had Vachanāmrut Gadhadā II-37 read and said, “There are three superintendent vices: obstinacy, ego and jealousy. These three are the greatest vices that lead to one’s downfall from the path of liberation. Other vices do not make one fall from liberation. One may have other major or minor natures - eating and drinking, oversleeping, etc.; however, only these three present an obstacle to liberation. People may have differing levels of matsar, however, it does not detract one from liberation. The three who falsely attributed these three vices to Shriji Mahārāj fell from Satsang. One who becomes obstinate also becomes egotistic. How did Faibā falter? Through obstinacy. Alaiyā Khāchar fell from ego and Jivā Khāchar fell from jealousy. One should have a straightforward nature and follow every instruction of the Motā-Purush. Such people will not fall from liberation. One who is forced to renounce the whims of one’s mind and takes offense will fall one day. Swabhāvs should be eradicated.

“This is an essential Vachanāmrut. The essence of what is to be understood is that one should eradicate their base natures. One should not keep obstinacy, ego and jealousy.

“Ishānand was a brahmachāri in Junāgadh. A pārshad once asked Ishānand, ‘Kindly let me know if you see any vice in me.’ He had a habit of dozing off. Once, he dozed off in the assembly and his head touched the ground. Swāmi said in the assembly, ‘Why are you dozing off?’ The pārshad took offense to this, thinking, ‘He reprimanded me in sabhā? He should have told me privately.’ Thus, he got angry with Swāmi. His nature of dozing off did not go away. If one truly desires liberation, one will renounce one’s nature. If one is not eager for liberation, he will be offended in every small instance.

“We read the Vachanāmrut every day; however, when the time comes, we are unable to put it into practice. When needed most, the milk sours. (When the knowledge of the Vachanāmrut needs to be applied, we forget it.)”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 6/118]

યોગીજી મહારાજ કહે, “મૂંઝવણ થાય તેને આત્મારૂપ થઈ શકાતું નથી. સત્પુરુષને આપણો વિશ્વાસ કેમ આવે? માથું મૂક્યું હોય તો - કે ‘ગમે તેવું કઠણ વાક્ય કહીશું તો જાય એવો નથી.’ એમ મોટાપુરુષ જીવને ઓળખે છે. તે પત્તર ઊંચકાવી લે. દૂધપાકની રસોઈ હોય ને અપવાસ કરાવે તો મૂંઝવણ થાય કે ‘કાલે કરશું.’ પણ ‘આજ જ ઠપકારો!’ તે મોક્ષભાગી ખમે, બીજો નહીં. બીજો ભાગી જાય. મોક્ષ બગાડે. ખપવાળાને પ્રકૃતિ ટાળવાની ઇચ્છા હોય. ગમે તેટલા તિરસ્કાર કરે, માપ વિનાના, ગમે તેટલાં કઠણ વચન કહે. આવી કસણીમાં પાસ થઈએ તો મોક્ષમાં ફર્સ્ટ નંબર. કસણીમાં કોઈ રીતે દુખાવું નહીં. કહેનારાનો ગુણ લેવો, અવગુણ ન લેવો. એમ વર્તે તો ચંચળ પ્રકૃતિ હોય તોય ટળી જાય છે.”

[યોગીવાણી: ૨૮/૨૬]

Yogiji Mahārāj said, “One who experiences frustration is unable to become ātmārup. How can the Satpurush trust us? When one sacrifices himself with the resolve: no matter how harsh word I [the Satpurush] may utter to him, he would not leave. The Satpurush recognizes the jiva who has such a resolve. He may pull away one’s eating bowl. If dudhpāk is on the menu and he commands him to fast, he becomes disturbed and thinks, ‘I will fast tomorrow.’ But Satpurush says, ‘Observe the fast today!’ then only one who craves liberation is able to endure this; others would run away and ruin their liberation. One who has a desire for liberation has a desire to eradicate one’s base instincts. No matter how much contempt is shown, without limits, no matter how harsh the words may be - one who endures ranks first in such trials. One should never become pained during testing times. Perceive virtues in one who tests them, not their faults. One who behaves as such will have his overactive innate nature eradicated.”

[Yogi Vāni: 28/26]

યોગીજી મહારાજ કહે, “મધ્યના ૩૭મા વચનામૃતમાં કહ્યું – જ્ઞાની પણ પ્રકૃતિ અનુસાર આચરણ કરે. ઉપદેશના કરનારા કઠણ વચન કહે તેને હિતકારી માને અને કહેનારાને વિષે હેત અને વિશ્વાસ હોય તો પ્રકૃતિ ટળે. માટે વેગમાં ન આવવું. વેગમાં આવવાથી પ્રકૃતિ ટળતી નથી. સત્પુરુષ દુખવીને વચન કહે, તો ગમે તેટલો વેગ હોય તો પણ તે મૂકીને સત્પુરુષ કહે તે પ્રમાણે કરે તો જ પ્રકૃતિ ટળે.”

[યોગીવાણી: ૧૩/૪]

Yogiji Maharaj says, “Mahārāj says in Vachanāmrut Gadhadā II-37: ‘Even a person possessing gnān behaves according to his innate nature.’ When the Satpurush utters harsh words for the benefit of the devotee, if the devotee accepts these words as beneficial and has affection and trust for the Satpurush, then one’s innate natures will be eradicated. One should not become overzealous. By becoming overzealous, one’s innate natures is not eradicated. If the Satpurush utters hurtful words and he acts as per the Satpurush’s commands, then his innate natures will be eradicated.”

[Yogi Vāni: 13/4]

યોગીજી મહારાજ કહે, “મનુષ્ય દેહનું ફળ શું? સારાનો સંગ અને સ્વભાવ ટળે. સંગ તો થીયો, પણ સ્વભાવ નડે છે. ગઢડા મધ્યનું ૩૭મું વચનામૃત સિદ્ધ કરીએ તો સ્વભાવ ટળે. આવો ઉપાય તો ગીતા, ભાગવતમાં પણ બતાવ્યો નથી. મહારાજ કહે છે, ઉપદેશનો કરનારો ગમે તેટલાં કઠણ વચન કહે, તો પણ હિતકારી માને. તિરસ્કાર કરે, કાઢી મૂકે, તો પણ કોઈ રીતે દુખાવું નહીં.”

[યોગીવાણી: ૯/૩૦]

Yogiji Mahārāj said, “What is the fruit of the human body? The company of the good and destruction of one’s swabhāvs. We have attained good company, but swabhāvs still hinder. One can overcome swabhāvs by perfecting Vachanāmrut Gadhadā II-37. This solution is not even mentioned in the Gitā or the Bhāgwat. Mahārāj says that no matter how harshly [the Satpurush] speaks, one accept them as beneficial. Even if one is insulted and thrown out, one should not be hurt in any way.”

[Yogi Vāni: 9/30]

યોગીજી મહારાજ કહે, “તિરસ્કાર અને કઠણ વચનમાં શું ફેર? તિરસ્કાર એટલે કાઢી મૂકે ને કઠણ વચનના ડંખ સ્વભાવ ઉપર મારે.”

[યોગીવાણી: ૨૪/૨૧૯]

Yogiji Mahārāj said, “What is the difference between contempt and harsh words? Contempt means one is driven away; and harsh words are stinging words to eradicate one’s swabhāvs.”

[Yogi Vāni: 24/219]

યોગીજી મહારાજ કહે, “કઠણ વચન એટલે આકરામાં આકરું. મોવાળા બાળી દે એવું. મધ્યનું ૩૭ વાંચો. ‘જે જે વચન કહે તેને હિતકારી જ માને...’ આ આપણે બોલતા નથી, મહારાજ કહે છે. કઠણ વચન કહે તેમાં પણ અંદર દુઃખ ન લાગે તે પહેલો નંબર. દુઃખ લાગે તે બીજો નંબર. આપણે કોઈનો અવગુણ નથી લેતા, તો શાંતિ. અવિવેકી, અવગુણ લે તે સત્સંગમાં જ હોય, નાહી (નાસી) નથી જતો; પણ ઘટતો જાય છે. મોટા વચનામૃત વાંચતા હોય ત્યારે એમ સમજે કે: ‘હું એ વચનામૃત સમજું છું,’ એ ગુણનું માન.”

[યોગીવાણી: ૧૫/૨૫]

Yogiji Mahārāj said, “Harsh words - meaning the bitterest of the bitter - so harsh they would burn one’s hair. Read Vachanāmrut Gadhadā II-37: ‘whatever words [God and the Sant] may say, one accepts them for their own benefit.’ We are not saying this; Mahārāj is saying this. One who is not hurt by harsh words ranks first. One who is hurt ranks second. We do not find faults in anyone - therefore, we are at peace. An ignorant person who finds faults is in Satsang; he does not run away. But he gradually regresses. When a senior is reading the Vachanāmrut and one thinks, ‘I understand this Vachanāmrut’ - this is possessing ego of one’s own virtues.”

‘Harsh words’ is in reference to Maharaj’s words in this Vachanāmrut: “...regardless of the harsh words [God and the Sant] may utter...

[Yogi Vāni: 15/25]

તા. ૨૫/૧૦/૧૯૫૬, ગોંડલ, કથાપ્રસંગમાં યોગીજી મહારાજ કહે, “ખપ બે વાતનો રાખવો. એક તો મોક્ષનો અને બીજો સ્વભાવ ટાળવાનો. વચનામૃત મધ્યનું ૩૭મું. હું જ્યારે સાધુ થવા પ્રથમ કૃષ્ણચરણદાસ સ્વામી પાસે આવ્યો ત્યારે તેમણે આ વચનામૃત મોઢે કરાવેલું અને સિદ્ધ કરાવેલું. સત્પુરુષના વચનમાં વિશ્વાસ, દૃઢ શ્રદ્ધા અને ગમે એવું વચન કહે તેને પોતાનું હિતકારી માની વાતના કરનારાનો ગુણ જ લે.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૧૩૪]

October 25, 1956, Gondal. During the discourse, Yogiji Mahārāj said, “One should be eager for two things: one is liberation and the other is eradicating one’s vices - in accordance with Vachanāmrut Gadhadā II-37. When I first came to Krishnacharan Swāmi to become a sādhu, he made me memorize and perfect this Vachanāmrut. One should have firm faith and trust in the words of the Satpurush; consider whatever he says to be beneficial and look only at the virtues of the person speaking to us.”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/134]

માર્ચ, ૧૯૫૯, અડવાળ. યોગીજી મહારાજ કહે, “પ્રકૃતિ ટાળવી. ગઢડા મધ્ય ૩૭ અને ગઢડા અંત્ય ૩૫ બંને વચનામૃત પ્રકૃતિ ટાળવાનાં છે. તે સિદ્ધ કરવાં. પ્રકૃતિ મરોડે અને મુંઝાય, પણ પોતાનો અવગુણ લે તે સારો. સંતનો અવગુણ લે તે વધે નહીં. પ્રયત્ન કરે તો પ્રકૃતિ ટળે.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૫૩૦]

March 1959, Advāl. Yogiji Mahārāj said, “One’s innate nature should be eradicated. Two Vachanāmruts are on eradicating one’s innate nature: Gadhadā II-37 and Gadhadā III-35. Master these. One who is troubled when his innate nature is forcefully altered, yet perceives a fault in his self, is good. One who finds faults in the Sant does not progresse. If one attempts, innate nature can be eradicated.”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/530]

સ્વામીશ્રીએ ગઢડા મધ્ય પ્રકરણના ૩૭મા વચનામૃત પર કથા કરતાં કહ્યું: “જ્ઞાન કરીએ પણ વર્તનમાં ફેર ન પડે ત્યારે ખરું. બહુ સારો તરવૈયો હોય પણ અણીને સમયે ભૂલી જાય એટલે થઈ રહ્યું. જ્ઞાની હશે તે પણ પોતાની પ્રકૃતિ મુજબ આચરણ કરશે અને એ બદલાવાનો ખપ નહીં રાખે તો એ જ્ઞાન શા લેખાનું?”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૨/૧૭૮]

Swamishri spoke on Vachanamrut Gadhada II-37: “One may show their wisdom but when their conduct does not change (for the worse, i.e. become egotistic), then that is true wisdom. No matter how great a swimmer may be, if he forgets at the critical time, then it is pointless. Similarly, one may be knowledgeable, but if he acts according to his base nature and does not have keen interest in eradicating his base natures, what good is his wisdom?”

[Brahmaswarup Pramukh Swami Maharaj: Part 2]

SELECTION
TYPE * ઇતિહાસ * મહિમા * નિરૂપણ * પ્રસંગ * સાર * આખ્યાન VAKTA * અક્ષરબ્રહ્મ શ્રી ગુણાતીતાનંદ સ્વામી * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રાગજી ભક્ત * બ્રહ્મસ્વરૂપ મહંત સ્વામી મહારાજ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ * બ્રહ્મસ્વરૂપ શાસ્ત્રીજી મહારાજ REFERENCE * અક્ષરબ્રહ્મ શ્રી ગુણાતીતાનંદ સ્વામી: ભાગ ૧ * અક્ષરબ્રહ્મ શ્રી ગુણાતીતાનંદ સ્વામી: ભાગ ૨ * અક્ષરામૃતમ્ * ચલો ચલેં હમ અક્ષરધામ * જેવા મેં નિરખ્યા રે - ભાગ ૧ * જેવા મેં નિરખ્યા રે - ભાગ ૨ * જેવા મેં નિરખ્યા રે - ભાગ ૩ * જેવા મેં નિરખ્યા રે - ભાગ ૬ * પરાભક્તિ * બ્રહ્મના સંગે * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૧ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૨ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૩ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૪ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૫ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૬ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૭ * બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ: ભાગ ૮ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૧ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૨ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૩ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૪ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૫ * બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ભાગ ૬ * બ્રહ્મસ્વરૂપ શાસ્ત્રીજી મહારાજ: ભાગ ૧ * બ્રહ્મસ્વરૂપ શાસ્ત્રીજી મહારાજ: ભાગ ૨ * બ્રહ્મસ્વરૂપ શ્રી પ્રાગજી ભક્ત * ભગવાન સ્વામિનારાયણ: ભાગ ૪ * ભગવાન સ્વામિનારાયણ: ભાગ ૫ * યોગીગીતા મર્મ * યોગીજી મહારાજની બોધ કથાઓ * યોગીવાણી * સંજીવની * સત્સંગ સૌરભ: ભાગ ૧ * સ્વભાવવશ સંસાર * સ્વામીની વાતો PLACE YEAR
Go

Type: Keywords Exact phrase