॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥
ભગવાન સ્વામિનારાયણનાં
॥ વચનામૃત ॥
Gadhada I-56: Hollow Stones
Nirupan
June 2, 1965, Adās. During the evening discourse at the house of Chunibhāi, Yogiji Mahārāj had Vachanāmrut Gadhadā I-56 read and said, “The four types of devotees - ārta, jignāsu, arthārthi and gnāni - all have the same conviction but their understanding differs. Of theses, why is a gnāni the best? He behaves as brahmaswarup, not as the body; whereas, desires and imperfections remain in the other three.
“Perceiving flaws in others is a deficiency. To keep desires other than God is a great deficiency. Now, [Mahārāj] describes how there are flaws in virtues. If one thinks, ‘There is no one who possesses the same level of detachment as me.’ This is arrogance of one’s virtue - a mistake of five 8-shers in one maund.† It is a grave flaw and he will not progress, because of the thought of ego.
“On the other hand, [a true aspirant] will not remain complacent, but will continue to serve. He keeps strength of his thought. One who bows down to all is liked by all. To tolerate is the characteristic of a sadhu. Do not keep any trace of arrogance. Chunibhāi Master is humble. He serves twice as much. One must look within one’s heart. Ego is one and those who yearn for it are many; therefore, problems occur.
“Arrogance may appear good from the outside, but when difficulties arise, then one feels, ‘I cannot cope with this.’ The devotion of one who has no arrogance may not be superficially apparent. One who is humble is powerful. One who behaves humbly is the best. If you shout at children, their minds are not affected. Similarly, one should act in the same way as a child, putting one’s ego aside.”
† 40 shers = 1 maund. Hence, 5 × 8 shers = 1 maund. Subtracting 40 shers from 1 maund is equivalent to 0. (Swāmini Vāto: 3/71) Thus, Swamishri is explaining that arrogance of one’s virtue makes that virtue null.
[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 4/73]
૨-૬-૬૫, અડાસ. ચુનીભાઈને ત્યાં સાંજે કથામાં વચનામૃત ગઢડા પ્રથમ ૫૬મું વચનામૃત વંચાવી યોગીજી મહારાજ કહે, “આર્ત, જિજ્ઞાસુ, અર્થાર્થી અને જ્ઞાની – ચારેને નિશ્ચય તો સરખો જ હોય; પણ સમજણમાં ફેર રહી જાય. જ્ઞાની કઈ રીતે શ્રેષ્ઠ? તે બ્રહ્મસ્વરૂપે વર્તે, દેહરૂપે ન વર્તે. ને બીજા ત્રણને કામના રહી જાય. કાચપ રહી જાય.
“ગુણ-અવગુણ આવ્યા કરે તે કાચ્યપ. કામના-ઇચ્છા રાખવી તે બહુ મોટી ખોટ. હવે ગુણમાં દોષ બતાવે છે. ‘મારા જેવો તીવ્ર વૈરાગ્ય કોઈને નહીં!’ થયું. અહંકાર આવ્યો. મણમાં આઠ પાંચ શેરીની ભૂલ!† એનું અંગ વૃદ્ધિ ન પામે. માનનો ઘાટ થયો.
“બીજો હોય તે બેસી ન રહે, સેવા કરે. વિચારનું બળ રાખે. નમ્યો તે સૌને ગમ્યો. સહન કરવું તે સાધુતાનો ગુણ. કોઈ પ્રકારે માન ન રાખવું. ચુનીભાઈ માસ્તર એવા છે. બહુ નિર્માની. સેવા ડબલ કરે. પોતાના હૃદયમાં જોવું. માન એક અને ધણી ઝાઝા. તેમાં આઘુંપાછું થાય છે.
“ભેગ ભળ્યો! માન હોય તે ઉપરથી સારું દેખાય, પણ ભીડો પડે ત્યારે – ‘મારાથી નહીં ખમાય...’ (એમ થાય) માન ન હોય તેની ભક્તિ ઉપરથી ન જણાય. નિર્માની પણ બળવાન છે. નિર્માનીપણે વર્તે તે શ્રેષ્ઠ છે. બાળકને ધખો-વઢો તો મનમાં કાંઈ ન થાય. બાળકની પેઠે માન રહિત વર્તવું.”
†ચાલીસ શેરનો એક મણ થાય. એમાંથી આઠ પાંચશેરી બાદ કરતાં કશું ન વધે. અર્થાત્ નાસ્તિકને મતે કલ્યાન છે જ નહિ. (સ્વામીની વાતો: ૩/૭૧) સ્વામીશ્રીનો કહેવાનો ભાવાર્થ એ છે કે ગુણનું માન આવ્યું તો તે ગુણ દોષરૂપ થઈ જાય છે.
[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૪/૭૩]