વચનામૃત પ્રસંગ

ગઢડા અંત્ય ૩૬

સં. ૧૯૬૧માં શાસ્ત્રીજી મહારાજ ચાણસદ મુકામે દૂધનો પ્રયોગ કરી રહેલા. મોઢાની ગરમીને શમાવવા વૈદ્ય મનસુખભાઈએ તેઓને અહીં બોલાવેલા. આ રોકાણ દરમ્યાન એક વાર શાસ્ત્રીજી મહારાજ સવારમાં મંદિરના દક્ષિણાદા ખંડમાં સાદડી ઉપર બિરાજમાન થયા હતા. ચાણસદ, ભાદરણ, ડભોઈ, આણંદ, બીલ, સોખડા, વસો વગેરે ગામોનાં હરિભક્તો સામે બેઠા હતા. તે વખતે ભાદરણના હરિભક્ત કશીભાઈએ શાસ્ત્રીજી મહારાજને પ્રશ્ન પૂછ્યો, “કલ્યાણનાં સાધન શાં શાં છે?”

ત્યારે સ્વામીશ્રીએ તેમની પાસે વચનામૃત ગઢડા પ્રથમ ૫૪નું વચનામૃત વંચાવ્યું અને મુક્તાનંદ સ્વામીનો પ્રશ્ન, “ભાગવત ધર્મ તેનું જે પોષણ તે કેમ થાય? અને વળી જીવને મોક્ષનું જે દ્વાર છે તે ઉઘાડું કેમ થાય?” આવ્યો.

એટલે સ્વામીશ્રીએ વાત કરી, “તમોએ જે પ્રશ્ન પૂછ્યો તે જ પ્રશ્ન મુક્તાનંદ સ્વામીએ મહારાજને પૂછ્યો હતો અને મહારાજે તેનો ઉત્તર કર્યો જે, સ્વધર્મ, જ્ઞાન, વૈરાગ્ય અને માહાત્મ્યજ્ઞાને સહિત જે ભગવાનની ભક્તિ તેણે યુક્ત એવા જે ભગવાનના એકાંતિક સાધુ તેના પ્રસંગ થકી ભાગવત એટલે એકાંતિક ધર્મની વૃદ્ધિ થાય છે અને તેમના જ પ્રસંગ થકી જીવને મોક્ષનું દ્વાર ઉઘાડું થાય છે.”

એટલી વાત કરી પછી સ્વામીશ્રીએ હાથીભાઈ સામું જોઈને વાત કરી, “આટલું કરો તો મોક્ષનું દ્વાર ઉઘાડું થાય.”

એટલે હાથીભાઈએ હાથ જોડી કહ્યું, “શ્રીજીમહારાજે આ ઉત્તરમાં એક જ સાધનમાં બધું બતાવી દીધું છે.”

પછી સ્વામીશ્રીએ કશીભાઈને કહ્યું, “હવે વચનામૃત ગઢડા પ્રથમ ૫૭મું વચનામૃત વાંચો.” એટલે તેમણે ગઢડા પ્રથમ ૫૭મું વચનામૃત વાંચવા માંડ્યું. તેમાં પણ મુક્તાનંદ સ્વામીનો પ્રશ્ન આવ્યો, “હે મહારાજ! મોક્ષનું અસાધારણ સાધન તે શું?” ત્યારે મહારાજ બોલ્યા જે, “ભગવાનના સ્વરૂપનું જ્ઞાન અને ભગવાનનું માહાત્મ્ય જાણવું એ બે મોક્ષના અસાધારણ હેતુ છે.”

તે ઉપર સ્વામીશ્રીએ વાત કરી, “ભગવાનના સ્વરૂપનું જ્ઞાન અને ભગવાનનું માહાત્મ્ય તે પણ ભગવાનના જે સાક્ષાત્ સંબંધવાળા સાધુ હોય તે થકી જ થાય છે. તે મહારાજે કહ્યું છે કે: ‘શાસ્ત્રે કહ્યાં જે નિષ્કામ, નિર્લોભ, નિર્માન, નિઃસ્વાદ, નિઃસ્નેહ ઇત્યાદિક સંતનાં લક્ષણ તેને સાંભળીને એવાં લક્ષણ જ્યાં દેખાય એવા જે સંત તેને ને ભગવાનને સાક્ષાત્ સંબંધ હોય. માટે એવા સંતના વચને કરીને ભગવાનનો નિશ્ચય કરવો.’ (વચનામૃત ગઢડા અંત્ય ૨૭) એવા સાક્ષાત્ સંબંધવાળા સંત થકી જ ભગવાનનો મહિમા અને સ્વરૂપનું જ્ઞાન પ્રવર્તે છે.”

એટલી વાત કરીને વળી પોતે કહ્યું, “હવે ગઢડા અંત્ય ૩૬મું વચનામૃત વાંચો.” પછી કશીભાઈ તે વચનામૃત વાંચવા લાગ્યા એટલે સ્વામીશ્રીએ વાત કરી, “આ વચનામૃતમાં પણ શ્રીજીમહારાજે સર્વ પરમહંસ અને હરિભક્ત પ્રત્યે પ્રશ્ન પૂછ્યો જે, ‘આ જીવને કલ્યાણનું અસાધારણ સાધન તે શું છે, જેને વિષે એ પ્રવર્તે તો એનું નિશ્ચય કલ્યાણ થાય અને તેમાં બીજાં કોઈ વિઘ્ન પ્રતિબંધ કરે નહીં તે કહો. તથા એવા કલ્યાણના સાધનમાં મોટું વિઘ્ન શું છે જેણે કરીને તેમાંથી નિશ્ચય પડી જાય તે પણ કહો.’ એ બે મહારાજના પ્રશ્નનો ઉત્તર કોઈથી થયો નહીં. ત્યારે મહારાજે તેનો ઉત્તર કર્યો કે, ‘પુરુષોત્તમ ભગવાનને બ્રહ્મજ્યોતિના સમૂહને વિષે અનાદિ સાકારમૂર્તિ સમજવા ને તેના જ સર્વે અવતાર છે એમ સમજીને, તે પ્રત્યક્ષ ભગવાનનો ભાવે કરીને આશ્રય કરવો ને ધર્મે સહિત તે ભગવાનની ભક્તિ કરવી ને તેવી ભગવાનની ભક્તિએ યુક્ત જે સાધુ તેનો સંગ કરવો, એ કલ્યાણનું અસાધારણ સાધન છે અને તેમાં બીજાં કોઈ વિઘ્ન પ્રતિબંધ કરતાં નથી.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ શાસ્ત્રીજી મહારાજ: ૧/૨૫૨-૨૫૩]