ચોસઠ પદી
મંગળાચરણ
વંદું અક્ષર સાથ નાથ હરિને, ને નિષ્કુળાનંદને;
જેણે સંત જ તે સ્વયં હરિ કહ્યા, કાવ્યો રચી ગાઈને;
જેવા લક્ષણ ગ્રંથ ચોસઠ પદીમાંહી લખ્યા, સંતના;
એવા સદ્ગુણવંત સંત પ્રમુખસ્વામીજીને,
વંદના, વંદના, વંદના, વંદના.
(સંતનાં લક્ષણ)
પદ - ૧
એક વાત અનુપ અમૂલ્ય, કરું છું કહેવાતણું;
પણ મનભાઈ કહે છે મ બોલ્ય, ઘોળ્યું ન કહેવું ઘણું... ૧
પણ વણકહ્યે જો વિગત, પડે કેમ પરને;
સંત અસંતમાં એક મત, નિશ્ચે રહે નરને... ૨
માટે કહ્યા વિના ન કળાય, સહુ તે સુણી લહીએ;
મોટા સંતનો કહ્યો મહિમાય, તે સંત કોને કહીએ... ૩
કહે સંત સેવ્યે સરે કાજ, એમ છે આગમમાં;
સુણી નિષ્કુળાનંદ તે આજ, સહુ છે ઉદ્યમમાં... ૪
પદ - ૨
એવા સંત તણી ઓળખાણ, કહું સહુ સાંભળો;
પછી સોંપી તેને મન પ્રાણ, એ વાળે તેમ વળો... ૧
જેના અંતરમાં અવિનાશ, વાસ કરી વસિયા;
તેણે કામ ક્રોધ પામ્યા નાશ, લોભ ને મોહ ગયા... ૨
એવા શત્રુતણું ટળ્યું સાલ, લાલ જ્યાં આવી રહ્યા;
તેણે સંત થયા છે નિહાલ, પૂરણકામ થયા... ૩
એવા સંત જે હોય સંસાર, શોધીને સેવીજીએ;
કહે નિષ્કુળાનંદ નિરધાર, તો લાભ તે લીજીએ... ૪
પદ - ૩
સાચા સંત સેવ્યે સેવ્યા નાથ, સેવ્યા સુર સહુને;
સેવ્યા મુક્ત મુનિ ઋષિ સાથ, બીજા સેવ્યા બહુને... ૧
એવા સંત જમ્યે જમ્યા શ્યામ, જમ્યા સહુ દેવતા;
જમ્યા સર્વે લોક સરવે ધામ, સહુ થયા તૃપ્તતા... ૨
એવા સંતને પૂજીને પટ, પ્રીત્યેશું પહેરાવિયાં;
તેણે ઢાંક્યાં સહુના ઘટ, ભલા મન ભાવિયાં... ૩
એવા સંત મળ્યે મળ્યા સ્વામી, ખામી કોયે ન રહી;
કહે નિષ્કુળાનંદ શીશ નામી, સાચી સહુને કહી... ૪
પદ - ૪
નક્કી વાત છે એ નિરધાર, જૂઠી જરાય નથી;
સહુ અંતરે કરો વિચાર, ઘણું શું કહું કથી... ૧
એક જમતાં બોલિયો શંખ, અસંખ્યથી શું સર્યું;
એક જમીને બોલ્યો નિઃશંક, યમુના જાવા કર્યું... ૨
એમ એક પૂજ્યે પૂજ્યા સહુ, સેવ્યે સહુ સેવિયા;
માટે ઘણું ઘણું શું કહું, ભેદ ભક્તના કહ્યા... ૩
હવે એવા વિના જે અનેક, જગતમાં જે કહીએ;
કહે નિષ્કુળાનંદ વિવેક, સેવ્યે સુખ શું લહીએ... ૪
(અસંતનાં લક્ષણ)
પદ - ૫
જેના અંતરમાં કામ ક્રોધ, લોભની લાહ્ય બળે;
એવા બહુ કરતા હોય બોધ, તે સાંભળ્યે શું વળે... ૧
માન મમતા મત્સર મોહ, ઈરષા અતિ ઘણી;
એવો અધર્મ સર્ગ સમૂહ, ધારી રહ્યા જે ધણી... ૨
તેને સેવતાં શું ફળ થાય, પૂજીને શું પામીએ;
જે જમાડીએ તે પણ જાય, ખાધું જે હરામીએ... ૩
એનાં દર્શન તે દુઃખદેણ, ન થાય તો ન કીજીએ;
સુણી નિષ્કુળાનંદનાં વેણ, સહુ માની લીજીએ... ૪
પદ - ૬
એવા વિકારી જનની વાત, દેનારી છે દુઃખની;
જેના અંતરમાં દિનરાત, ઇચ્છા વિષય સુખની... ૧
એને અરથે કરે ઉપાય, શોધી સારા ગામને;
પોતે પોતાનું માહાત્મ્ય ગાય, ચહાય દામ વામને... ૨
કરે કથા કીરતન કાવ્ય, અરથ એ સારવા;
ભલો દેખાડે ભક્તિભાવ, પર ઘર મારવા... ૩
એથી કેદી ન થાય કલ્યાણ, જિજ્ઞાસુને જાણવું;
કહે નિષ્કુળાનંદ નિરવાણ, પેખી પરમાણવું... ૪
પદ - ૭
દેહ પોષવા સારુ જે દંભ, કરે છે જે કુબુદ્ધિ;
ખોટા સુખ અરથે આરંભ, મૂકે નહિ મૂઆ સુધી... ૧
તેણે જનમ પશુને પાડ, ખોયો ખોટા કારણે;
મોક્ષ મારગે દીધાં કમાડ, કડી જડી બારણે... ૨
ફેરો ન ફાવ્યો થયો ફજીત, જીત ગઈ જળમાં;
મેલી મુક્ત મોટપની રીત, ખ્યાતિ કરી ખળમાં... ૩
આપ ડહાપણે આખો દિવસ, દુઃખે ભર્યો દો’યલો;
કહે નિષ્કુળાનંદ અવશ્ય, ખાટ્યો માલ ખોયલો... ૪
પદ - ૮
સંત અસંતની ઓળખાણ, પાડી છે પુરાણમાં;
સુણી સરવે જન સુજાણ, તણાશો મા તાણમાં... ૧
જડભરત જનક જયદેવ, એવું થાવું આપણે;
ત્યારે કરતા અસંતની સેવ, વાત કહો કેમ બને... ૨
અતિ આદર્યું કામ અતોલ, પરલોક પામવા;
ત્યારે ખરી કરી જોઈએ ખોળ્ય, વિઘનને વામવા... ૩
વણ સમજે સાર અસાર, પાર કહો કોણ થયા;
કરી નિષ્કુળાનંદ વિચાર, સંત અસંત કહ્યા... ૪
(અસંતનાં લક્ષણ)
પદ - ૯
સાચા સંતનાં અંગ એંધાણ રે, જોઈ લેવાં જીવડીએ;
જેને મળવે માન્યું કલ્યાણ રે, તેને જોવા ઘડીઘડીએ... ૧
ખાતાં પીતાં જોતાં જણાશે રે, આશય એના અંતરનો;
ઊઠે બેસે બોલે કળાશે રે, પાસે વસતા એ નરનો... ૨
હશે હારદ હૈયા કેરું રે, વણ કહ્યે પણ વરતાશે;
જેમ જેમ છપાડશે ઘણેરું રે, તેમ તેમ છતું થાશે... ૩
ખાય ખૂણે લસણ લકી રે, તે ગંધ કરે છુપાવાનું;
કહે નિષ્કુળાનંદ વાત નક્કી રે, જેમ છે તેમ જણાવાનું... ૪
પદ - ૧૦
જેવો રસ ભર્યો જે ઠામે રે, તેવો તેમાંથી ઝરશે;
કોઈ કાઢશે પડ્યે કામે રે, નિશ્ચે તેવો નીસરશે... ૧
જોને આહાર કરે જન જેવો રે, તેવો આવે ઓડકારે;
અણપૂછે નીસરે એવો રે, આશય અંતરનો બા’રે... ૨;
જોને ચીલ ચડે આસમાને રે, નજર તેની નીચી છે;
દેખી મારણને મન માને રે, અન્ય જોવા આંખ મીંચી છે... ૩
એવા લક્ષણવાળા લાખું રે, દીઠા મેં દ્રગે ભરિયા;
કહે નિષ્કુળાનંદ શું ભાખું રે, ઓળખો એની જોઈ ક્રિયા... ૪
પદ - ૧૧
કામી બોલે કામે ભરિયું રે, લોભી બોલે લોભ લઈ;
ક્રોધી બોલે ક્રોધે અનુસરિયું રે, માની બોલે માન સઈ... ૧
સ્વાદી બોલે સ્વાદ વખાણી રે, દંભી બોલે દંભ ભરી;
અહંકારી અહંકાર આણી રે, કપટી બોલે કપટ કરી... ૨
માટે જે જનને મળે જેવા રે, તેવો તેને રંગ ચડશે;
નહિ જાય શ્રોતા સારુ લેવા રે, જેમ છે તેમ તેનું જડશે... ૩
ખૂબ ખરા હોય ખપવાળા રે, તેને જોવું તપાસી;
થાય નિષ્કુળાનંદ સુખાળા રે, ખરી વાત કહું ખાસી... ૪
પદ - ૧૨
વણ સાધુનો વરતારો રે, આ પદ સુણતાં ઓળખાશે;
પછી શોધી સમાગમ સારો રે, તે સાથે પ્રીતિ થાશે... ૧
તેહ વિના મન નહિ માને રે, બીજે દલડું નહિ બેસે;
કાયરની વાતો કાને રે, સાંભળી પંડ્યમાં નહિ પેસે... ૨
આંખ અંતરની ઊઘડશે રે, પડશે પારખું પોતાને;
ખરા ખોટાની ગમ પડશે રે, જડશે વાતો એ જોતાને... ૩
પછી સંત અસંત એક પાડે રે, નહિ દેખે તે કોઈ દને;
કહિ નિષ્કુળાનંદ શું દેખાડે રે, જાણશે જેમ છે તેમ મને... ૪
(સંતનાં લક્ષણ)
પદ - ૧૩
જેનું તન મન માન્યું ત્યાગે રે, ભક્તિ ધર્મ ભાવે છે;
તેના વચન વીંટ્યાં વૈરાગ્યે રે, અંતરમાંથી આવે છે... ૧
શીલ સંતોષ ને વળી શાંતિ રે, એમાં રહીને બોલે છે;
ધીરજતા કહી નથી જાતી રે, જ્ઞાન ધ્યાનમાં ડોલે છે... ૨
એવા સંત સહુના સગા રે, પર ઉપકારી પૂરા છે;
જેના દલમાં નહિ કોઈ દગા રે, સત્ય વાતમાં શૂરા છે... ૩
વળી હેત ઘણું છે હૈયે રે, આંખે અમૃત વરસે છે;
કહે નિષ્કુળાનંદ શું કહિયે રે, એ જન જોઈ હરિ હરખે છે... ૪
પદ - ૧૪
કેને દુઃખ દેવાનો દિલમાં રે, ભૂલ્યે ભૂંડો ભાવ નથી;
પર ઉપકારે પળપળમાં રે, ઊપજે ઇચ્છા અંતરથી... ૧
પંચવિષયને પરહરી રે, વરતે છે વણ વિકારે;
તેહ જણાય જોવે કરીને રે, જન એ બોલે છે જ્યારે... ૨
વણ વિચારે પણ વાતું રે, આવે એના અંતરથી;
બોલે અહં મમતાનું ઘસાતું રે, ઊતર્યું મન તનસુખ પરથી... ૩
એવા ક્યાંથી મળે જન એકે રે, નિર્મળ અંતર નિષ્કામી;
કહે નિષ્કુળાનંદ વિવેકે રે, બીજા બહુ હોય હરામી... ૪
પદ - ૧૫
વિષયી જનનાં વાયક રે, ભર્યાં ભરપૂર ભૂંડાઈયે;
હોય સહુને દુઃખદાયક રે, એથી સુખિયાં શું થાયે... ૧
જોને આગ્નીઘ્ર દીર્ઘતમા રે, વિષય સારુ વિલખ્યા છે;
એનાં વચન શોધી શાસ્ત્રમાં રે, સર્વે લઈને લખ્યાં છે... ૨
વળી વશિષ્ઠ ને દુર્વાસા રે, લોભી ક્રોધી કહાવે છે;
એના અંતરની જે આશા રે, સર્વે શાસ્ત્ર જણાવે છે... ૩
માટે જે જનમાં ગુણ જેવો રે, એવો આપે સેવકને;
કહે નિષ્કુળાનંદ ન સેવો રે, જાણી એવા વિવેકને... ૪
પદ - ૧૬
કહ્યાં ખટ દશ પદ આ ખોળી રે, સહુ જનને સમજાવાને;
કહ્યું તન મનમાં મેં તોળી રે, જેમ છે તેમ જણાવાને... ૧
કોય પીયૂષ રસને પાઈ રે, ઉછેરે નર ઉરગને;
તોય નિરવિખ તે ન થાય રે, વાધે વિખ એના અંગને... ૨
જોને જેવો ગુણ જે બીજે રે, તેવો તેહ જણાવે છે;
તેની કોટિ જતન જો કીજે રે, તોય તે શું બદલાવે છે... ૩
એવા ઝેરીલા જન જાણી રે, તરત તેને તજી દેવા;
સુણી નિષ્કુળાનંદની વાણી રે, શુદ્ધ સંતની કરિયે સેવા... ૪
પદ - ૧૭
કઠણ વચન કહું છું રે, કડવાં કાંકચ્ય રૂપ;
દરદીને ગોળી દઉં છું રે, સુખ થાવા અનૂપ... ૧
ખરે મને જે જન ખાવશે રે, આવું જે ઔષધ;
જીરણ રોગ તેનો જાવશે રે, સુખી થાશે સદ્ય... ૨
પણ બીક રહે છે બોલતાં રે, સાચી દેતાં શિખ;
ખરાં છિદ્ર કેનાં ખોલતાં રે, વવાઈ જાશે વિખ... ૩
દેહ માનીને દિલમાં રે, સુણતાં જાશે સુખ;
પ્રજળશે તેહ પળમાં રે, દાઝ્યે થાશે દુઃખ... ૪
માટે કહું ન કહું કોઈને રે, એમ આવે વિચાર;
નિષ્કુળાનંદ વિચારી જોઈને રે, પછી કરું ઉચ્ચાર... ૫
પદ - ૧૮
સુણો સાધુ શુકજી સરખા રે, નારદ જેવા નેક;
નથી ઉપમાં માનો મૂરખા રે, ઉર કરો વિવેક... ૧
જડભરત જેવા જાણીએ રે, સનકાદિક સમાન;
કદરજ જેવા વખાણીએ રે, ખરા ક્ષમાવાન... ૨
એવી સાધુતાને આશરી રે, જ્યારે લીધો જોગ;
ત્યારે પ્રીત સહુશું પરહરી રે, ભૂલવા ભવ ભોગ... ૩
એની રીત્યે રીત્ય આપણી રે, બીજી રીત્યે બાધ;
પરહરો પરી પાપણી રે, વળગી એ વરાધ... ૪
ફોગટ પડતાં બીજા ફંદમા રે, આવે દુઃખ અત્યંત;
નિષ્કુળાનંદ આનંદમાં રે, સદા રહોને સંત... ૫
પદ - ૧૯
શુકજીએ નથી સંઘર્યું રે, ધાતુ વળી ધન;
નાણું નારદે ભેળું ન કર્યું રે, કહે છે કોયે દન... ૧
જડભરતે ન જોડાવિયું રે, ગાડું ગાડી વેલ;
કદરજનું વ્યાસે કા’વિયું રે, ખરી ક્ષમાનો ખેલ... ૨
સનકાદિકે સુખ કારણે રે, ઘોડું ન રાખ્યું ઘેર;
આ તો બાંધ્યાં બીજાને બારણે રે, કરવા કાળો કેર... ૩
મેલી ઊભી અસલ રીતને રે, નકલ લીધી નેક;
તે તો ચોંટી ગઈ ચિત્તને રે, છોડી ન છૂટે છેક... ૪
કોઈ કહે એની કોરનું રે, તે શું બંધાયે વેર;
કહે નિષ્કુળાનંદ નોરનું રે, મું પર રાખજો મે’ર... ૫
પદ - ૨૦
જરૂર જાવું છે જાણજો રે, પ્રભુજીની પાસ;
એવી દેશીયે મા આણજો રે, વણ કર્યે તપાસ... ૧
જાણો જગ મોટાઈ જૂઠ છે રે, તેની તજો તાણ;
એને ઇચ્છે તે હૈયાફૂટ છે રે, ન ઇચ્છે સુજાણ... ૨
મેલો લાભ આ લોક સુખનો રે, પ્રીત કરો પરલોક;
એ તો મત છે મૂરખનો રે, ખોટે હરખ શોક... ૩
રૂડા સંતની રીતડી રે, જાણો જુદી જન;
જેને પ્રભુ સાથે પ્રીતડી રે, તે વિચારો મન... ૪
માથે કલંક ને મરશું રે, એ તો છે અકાજ;
તે તો નિષ્કુળાનંદ નરસું રે, જોઈ રીઝે નહિ રાજ... ૫
પદ - ૨૧
શોધી આવ્યો તું સતસંગમાં રે, ભજવાને ભગવાન;
આવ્યો તૈયે તારા અંગમાં રે, નો’તા મોટપ માન... ૧
સહુ સંતને શીશ નામતો રે, થઈને દાસાનુદાસ;
ગુણ ગોવિંદજીના ગાવતો રે, જગથી થઈ ઉદાસ... ૨
એહ ગયું તારી ગાંઠ્યનું રે, બીજું પેઠું પાપ;
લઈ લીધું લક્ષણ લાંઠનું રે, અવળું કર્યું આપ... ૩
બની વાત ગઈ બગડી રે, કવથાણું છે કામ;
દિલે સળગે છે સગડી રે, સહુનો થાવા શ્યામ... ૪
નાને ગુણે મોટપ ન મળે રે, વિચારી જોને વાત;
કહે નિષ્કુળાનંદ કાં બળે રે, ઠાલો દીન રાત... ૫
પદ - ૨૨
મોટા થાવાનું મનમાં રે, દલમાં ઘણો ડોડ
તેવા ગુણ નથી તનમાં રે, કાં કરે તું કોડ... ૧
તું તપાસી જોને તુજને રે, ઊતરી અંતર માંય
પછી ઇચ્છજે થાવા પૂજ્યને રે, તેનું નથી કાંય... ૨
કામ ક્રોધ વળી લોભ છે રે, લિયે છે તારી લાજ;
તેણે કરી અંતરે ક્ષોભ છે રે, જો વિચારી આજ... ૩
ભૂંડા ઘાટ ઊઠે છે ભીતરે રે, જે ન કહેવાય બા’ર;
એહ વાતનો તારે અંતરે રે, નથી નર વિચાર... ૪
નથી ખોળતો ખોટ્ય માંયની રે, દે છે બીજાને દોષ;
કહે નિષ્કુળાનંદ ન્યાયની રે, અમથો શો અપસોષ... ૫
પદ - ૨૩
એક ભૂંસાડીને એકડો રે, વાળ્યાં મીંડા વીશ;
જોતાં સરવાળો ન જડ્યો રે, ત્યારે કરે છે રીશ... ૧
ધન વિના કરે છે ધાંખના રે, કાંઈક મળવા કાજ;
પામીશ નહિ પડીકાં રાખનાં રે, ઠાલી ખોઈશ લાજ... ૨
દીવો દિનકર આગળે રે, કરવા જાયે કોય;
શોભા શું લખાય કાગળે રે, ઊલટી હાંસી હોય... ૩
મોટા પંડિત આગે મૂરખો રે, કરે કોય ઉચ્ચાર;
સહુ જાણે પશુ સરખો રે, ભૂલ્યે ન પડે ભાર... ૪
માંડી મોર કળા સોહામણી રે, પછી દેખાડે પૂઠ;
નિષ્કુળાનંદ લાગે લજામણી રે, જરાય નથી જૂઠ... ૫
પદ - ૨૪
વાત હેતની હૈયે ધારજો રે, સમજીને સુજાણ;
કામ પડે એ વિચારજો રે, તો થાશે કલ્યાણ... ૧
પ્રભુજીનાં પદ પામવા રે, આ છે સુંદર સાર;
વડાં વિઘનને વામવા રે, પામવા બેડો પાર... ૨
કહ્યું લગાડીને કડવું રે, લીમથી ઘણું લાખ;
એમ કહીને નો’તું લડવું રે, સહુ પૂરશે સાખ... ૩
કોઈ વીંધે આવી કાનને રે, કરીને કળ છળ;
પણ સમજો તેના તાનને રે, પે’રાવશે કુંડળ... ૪
રૂડું આપણી જે રીતનું રે, શોધી કહ્યું સાર;
કહે નિષ્કુળાનંદ હિતનું રે, સારું સુખ દેનાર... ૫
(મહિમાનાં પદ)
પદ - ૨૫
માનો મળી છે મોટી વાત, હાથ આવી તે મા હારજો રે;
કરી જતન દિવસ રાત, સૂતાં બેઠાં સંભારજો રે... ૧
સાચો મળ્યો છે સતસંગ, અંગે અચળ કરી રાખજો રે;
રખે ચડે બીજાનો રંગ, એવું ડહાપણ દૂર નાખજો રે... ૨
લઈ બેઠા છો મોટો લાભ, ભેટી પૂરણ બ્રહ્મને રે;
નહિ તો દુઃખનો ઊગત ડાભ, માની લેજો એ મર્મને રે... ૩
આજ પામ્યા છો આનંદ, વામ્યા દારુણ દુઃખને રે;
એમ કહે નિષ્કુળાનંદ, રખે મૂકતા એવા સુખને રે... ૪
પદ - ૨૬
ઘણા મોંઘા જે ઘનશ્યામ, નાવે નજરે ન મળે કોઈને રે;
અક્ષરવાસી આઠું જામ, જેને રહ્યા છે અખંડ જોઈને રે... ૧
અતિ થઈને દીન આધીન, નિત્ય નમાવે છે શીશને રે;
લગની લગાડી લેલીન, જોઈ રહ્યા છે જગદીશને રે... ૨
એવા મુક્તને મળવા કાજ, મોટા ઇચ્છે છે મનમાં રે;
શિવ બ્રહ્મા ને સુરરાજ, તે તો તલસે છે તનમાં રે... ૩
એવા દેવતાને દર્શન, થાતાં નથી થોડી વાતમાં રે;
નિષ્કુળાનંદ વિચારો મન, આવો રહસ્ય બેસી એકાંતમાં રે... ૪
પદ - ૨૭
કિયાં જીવ કિયાં જગદીશ, જાણો જૂજવી એ જાત છે રે;
મર આપિયે સો સો શીશ, તોયે વણ મળ્યાની વાત છે રે... ૧
કિયાં કીડી કરી મેળાપ, ભેળો થાવા ભારે ભેદ છે રે;
કિયાં પૂર્ણ પુરુષોત્તમ આપ, કિયાં જીવ જેને બહુ કેદ છે રે... ૨
અતિ અણમળ્યાનું એહ, મળવું માયિક અમાયિકને રે;
તે તો દયા કરી ધરી દેહ, આવે ઉદ્ધારવા અનેકને રે... ૩
તૈયે થાય એનો મેળાપ, જ્યારે નરતન ધરે નાથજી રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ આપ, ત્યારે મળાય એને સાથજી રે... ૪
પદ - ૨૮
એવા મળ્યા છે મહારાજ, જે કોઈ સર્વેના શ્યામ છે રે;
વળી રાજ એ અધિરાજ, એને આધારે સૌ ધામ છે રે... ૧
ધામ ધામના જે રહેનાર, હજૂર રહે છે જોડી હાથને રે;
કરી આરત્ય શું ઉચ્ચાર, શીશ નમાવે છે નાથને રે... ૨
શિવ બ્રહ્મા ને સુરેશ, દેવ અદેવ રહે છે ડરતા રે;
જેની આજ્ઞામાં અહોનિશ, શશી સૂરજ રહે છે ફરતા રે... ૩
કંપે કાળ માયા મનમાંય, અતિ ઘણું અંતરમાં રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ કાંય, તું પણ ડરને તેના ડરમાં રે... ૪
પદ - ૨૯
એની આગળ જો આપણ, કોણ ગણતીમાં આવીએ રે;
શીદ ડો’ળીને ડહાપણ, સમજુ શાણા હસાવીયે† રે... ૧
જેણે રચ્યું આ જગત, જોને જૂજવી જાત્યનું રે;
જોતા મૂંઝાય જાય મત, એવુ કર્યું ભાત ભાતનું રે... ૨
એણે કર્યું એવું એક, થાય નહિ જરૂર જાણીએ રે;
વણકર્યે એ વિવેક, શીદ અભિમાન આણીએ રે... ૩
મેલી ડા’પણ ભોળાપણ, રહીએ દાસના દાસ થઈને રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ આપણ, તો બેસિયે લાભ લઈને રે... ૪
†કહાવીએ
પદ - ૩૦
જે જે હરિએ કર્યું હેત, એવું કરે કોણ આપણે રે;
માત તાત સગાં સમેત, માન્યા સનેહી ભોળાપણે રે... ૧
જોને ગર્ભવાસની ત્રાસ, ટળે કેમ ટાળી કોયની રે;
તે પણ ટાળીને અવિનાશ, રાખે ખબર અન્ન તોયની રે... ૨
વળી સમે સમે સંભાળ, જાણો કરે હરિજનને રે;
બીજુ એવું કોણ દયાળ, કાં રે મનાય નહિ મનને રે... ૩
એમ સમજ્યા વિના જન, આવે ઉન્મત્તાઈ અંગમાં રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ વચન, પછી મન માને કુસંગમાં રે... ૪
પદ - ૩૧
જેણે ગણ્યો પોતામાં ગુણ, જાણ્યું હું પણ છું કોય કામનો રે;
ત્યારે કો’ને વધ્યો કુણ, લેતાં આશરો સુંદર શ્યામનો રે... ૧
જ્યારે કરી દીનતા ત્યાગ, અંગે લીધો અહંકારને રે;
ત્યારે મળ્યો માયાને લાગ, ખરો કરવા ખુવારને રે... ૨
પછી પ્રભુ પામવા કાજ, જે જે કર્યું હતું આ જગમાં રે;
તે તો સર્વે ખોયો સાજ, પડ્યો ઠાઉકો જઈ ઠગમાં રે... ૩
એવા મૂરખની મિરાત, એને અર્થે નથી આવતી રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ વાત, હરિભક્તને મન ભાવતી રે... ૪
પદ - ૩૨
આવી અરથની જે વાત, કોય નર ઉતારે અંગમાં રે;
ત્યારે સુખી થાય સાક્ષાત, પછી સમજી રહે સત્સંગમાં રે... ૧
થઈ ગરીબ ને ગર્જવાન, શિષ્ય થઈ રહે સર્વનો રે;
મેલી મમતા ને માન, ત્યાગ કરે તન ગર્વનો રે... ૨
ખોળી ખોટ ન રાખે કાંઈ, ભલી ભક્તિ ભજાવવા રે;
એક રહે અંતરમાંઈ, તાન પ્રભુને રીઝાવવા રે... ૩
એવા ઉપર શ્રી ઘનશ્યામ, સદા સર્વદા રાજી રહે છે રે;
સરે નિષ્કુળાનંદ કામ, એમ સર્વે સંત કહે છે રે... ૪
પદ - ૩૩
કહે તો વળી કહું એક વાત, સુણજ્યો સહુ મળી;
છે જો સાંભળ્યા જેવી સાક્ષાત, વા’લપે કહું વળી... ૧
જેમ નરદેવ દઈને દંડ, વેરીને વશ્ય કરે;
લિયે ખાટી તે સર્વે ખંડ, દુષ્ટ તે સરવે ડરે... ૨
તેમ પ્રગટી પૂરણબ્રહ્મ, સંતના શત્રુ હણ્યા;
કામ ક્રોધ લોભ જે વિષમ, તે તૃણ તુલ્ય ગણ્યા... ૩
સ્વાદ સ્નેહ મમતા માન, પાપી પારોઠા કીધા;
કહે નિષ્કુળાનંદ નિદાન, નિજ જન તારી લીધા... ૪
પદ - ૩૪
જેમ જીત્યા એ શત્રુ સમૂહ, કામ ક્રોધ લોભ લઈ;
સ્વાદ સ્નેહ મમતા મોહ, તે તો દેખાડું કઈ... ૧
કામ કારણે કઢાવી લાજ, ક્રોધે બોલી બંધ કરી;
લોભ ઉપર મહા મુનિરાજ, આવિયા ઝાડે ફરી... ૨
સ્વાદે સહું એકઠું કરી અન્ન, જળ નાખી જન જમે;
સ્નેહે સંભારે નહિ સ્વજન, માનથી દૂર રમે... ૩
કાઢી રીસ કરી હડકાર, બીજા દુષ્ટ બહુ ડર્યા;
કહે નિષ્કુળાનંદ નિરધાર, વેરી એમ વશ્ય કર્યા... ૪
પદ - ૩૫
સારો શક્કો બેસાર્યો સુંદર, પ્રભુજી પ્રગટ થઈ;
નિષ્કલંક કર્યા નારી નર, ઉત્તમ ઉપદેશ દઈ... ૧
કોઈ કાળે સુણી નહિ કાન, એવી રીતિ આપે આણી;
લોકમાંહી અલૌકી નિદાન, આશ્ચર્ય પામ્યા પ્રાણી... ૨
બહુ સામર્થી વાવરી શ્યામ, કામ તે કંઈક કરી;
પછી પધારિયા નિજ ધામ, શ્રી ઘનશ્યામ હરિ... ૩
વાંસે રહ્યા વેરી વિપરીત, ખરે ખરા ખીજે ભર્યા;
કહે નિષ્કુળાનંદ તેની રીત, દેખી સાચું દાઝી મર્યા... ૪
પદ - ૩૬
વડું વેર વાળવાને કાજ, સાબદા એ સહુ થયા;
મોટા મોટાની લેવાને લાજ, તાકે છે તેહ રહ્યા... ૧
ઝીણા ઝાલવામાં નહિ જશ, માટે મોટાને જોશે;
કરશે દગો દેખજ્યો અવશ્ય, વેર વાળી વગોવશે... ૨
માટે સહુ રે’જો સાવધાન, ખબડદાર થઈને ખરા;
જેનું આગે કર્યું અપમાન, તે જાળવે નહિ જરા... ૩
એમ છે એ અનાદિની રીત, નવી એ નથી થઈ;
કહે નિષ્કુળાનંદ ધારો ચિત, સનાતન સાચી કહી... ૪
પદ - ૩૭
કૃષ્ણ પધાર્યા કેડ્યાની વાત, શ્રી ભાગવતે ભાખી;
કર્યો અસુરે બહુ ઉતપાત, હરિનારી ઘેર રાખી... ૧
અર્જુનનું ન ઊપજ્યું કાંય, ગાંડીવ ઘણુંયે હતું;
તોય ન થઈ તેહની સા’ય, બુઢાપણ આવ્યું નો’તું... ૨
માટે પ્રભુ ગયા પછી એમ, થાય તેના સંશય શિયા;
સમાસમું રહે કહો કેમ, જેના રખવાળ ગયા... ૩
માટે સમજી સર્વે સુજાણ, વચનમાં વળગી રહેજો;
કહે નિષ્કુળાનંદ નિરવાણ, કઠણ પળ આવી છે જો... ૪
પદ - ૩૮
નારી નજરે ન જુવો કોય, વિત્તની તો વાત ભૂંડી;
સ્વાદ સ્નેહ દુઃખદાયી દોય, ઇચ્છા એની ટાળો ઊંડી... ૧
માન મોટો છે અરિ અજિત, સમજીને સંગ તજો;
ન કરો એ પંચની પ્રતીત, હેતે શું હરિને ભજો... ૨
આવો અવસર જાય અમૂલ્ય, પાછો તે પમાતો નથી;
તેનો તપાસી કરવો તોલ, ઊંડો અતિ અંતરથી... ૩
માંડી મૂઠી જૂગટાની જેમ, જીત્યા તો જીત થઈ;
કહે નિષ્કુળાનંદ તો એમ, હાર્યા તો હાર્ય સઈ... ૪
પદ - ૩૯
અન્ન ધન ગયે મળે અન્ન ધન, વસ્ત્ર ગયે વસ્ત્ર મળે;
ગયે ભવન મળે ભવન, દિન ગયે દિન મળે... ૧
રાજ ગયે આવી મળે રાજ, સાજ સમાજ સહી;
પણ ગઈ મળે નહિ લાજ, કહેવાની હતી તે કહી... ૨
લાજ ખોઈને કરવું કાજ, એ તો અકાજ ખરું;
મર મળે ત્રિલોકીનું રાજ, ઘોળ્યું પરહરો પરું... ૩
બેઠી બદલામી જેને શીશ, ટળે નહિ કોઈ પળે;
કહે નિષ્કુળાનંદ વસાવીશ, લખાય છે તે કાગળે... ૪
પદ - ૪૦
જોને ભવ બ્રહ્માજીની ભૂલ્ય, જન સહુ જાણે છે;
એકલશૃંગી સૌભરીનાં શૂલ, પોથીમાં પ્રમાણે છે... ૧
નારદ પર્વતની નિદાન, કીર્તિ કથામાં કહી;
માટે સહુ રહેજ્યો સાવધાન, ખબડદાર ખરા થઈ... ૨
જેની પાસે હોય જોખમ, જાળવો તે જતન કરી;
માથે મોટા છે વેરી વિષમ, ખોટી નહિ વાત ખરી... ૩
રહેવું નહિ ગાફલ ગમાર, માલ અતોલ મળે;
કહે નિષ્કુળાનંદ વિચાર, કરવો પળે પળે... ૪
પદ - ૪૧
જેનું કામે કાપી લીધું નાક, લોભે લઈ લાજ લીધી રે;
જેની જીભે રોળી કર્યો રાંક, માને તો ફજેતી કીધી રે... ૧
એવા જનનું જાણો જરૂર, નથી મુખ જોયા જેવું રે;
દોષે ભર્યું જાણી તજો દૂર, અઘે અવરાણું એવું રે... ૨
તેને પાસે વસતાં વાસ, લાંછન તો લાગે જ લાગે રે;
તજો તેને આણી તનત્રાસ, જેથી કુબુદ્ધિ જાગે રે... ૩
એવા પાપીનું સ્પર્શતા અંગ, પુણ્ય જાય પોતાતણું રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ એ કુસંગ, તે સંગે જ્યાન ઘણું રે... ૪
પદ - ૪૨
એવા જન જીવતા જરૂર, મૂઆ છે માની લેજો રે;
દેખી દુર્ગંધને રહેજો દૂર, આભડછેટ એ તો છે જો રે... ૧
કાઢ્યા વિના નહિ સૂઝે કામ, સૂતક એ શીદ રાખો રે;
બાળી જાળી ટાળો એનું ઠામ, વાની વહેતે જળે નાખો રે... ૨
ઘણું રાખતાં એ ઘરમાંય, સૂણી કે સડી જાશે રે;
કાઢો વેલ્ય મ કરજો કાંય, ઘણું રાખ્યે ગંધ થાશે રે... ૩
કેડે કરવી નહિ તેની કાણ, ખરખરો ખોટો ખોળી રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ સુજાણ, કહ્યું મેં તપાસી તોળી રે... ૪
પદ - ૪૩
કહેશો હરે ફરે નર આપ, મૂઆ તેને કેમ કહીએ રે;
તે તો પૂંછ હલાવે છે સાપ, ઘડીવાર જીવ ગયે રે... ૧
પણ પિંડમાંયે નથી પ્રાણ, જરૂર જાણી લેજો રે;
જોઈ એના અંગનાં એંધાણ, પછી ડરી દૂર રહેજો રે... ૨
કાપ્યું તરુ કાઢે છે કૂંપળ, સરે પણ સૂકી જાશે રે;
તેમ નર કરે કોટિ કળ, અંતે તે ઉઘાડું થાશે રે... ૩
કહો કપટ કેટલા દન, નર એહ રાખી રહેશે રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ સહુ જન, જેમ હશે તેમ કહેશે રે... ૪
પદ - ૪૪
જેમ મહાજળમાં મગર, સાગર સહુને રાખે રે;
નાનાં મોટાં કરી રહે ઘર, કોઈને ન કાઢી નાખે રે... ૧
પણ જ્યાં લગી જીવ હોય, ત્યાં લગી તેમાં રહે રે;
વણ જીવે રહે નહિ કોય, લે’ર દૂર નાખી દહે રે... ૨
હરિજનનું જીવન છે ધર્મ, પોતે પોતાનો પાળે રે;
તજે નહિ ભજે પરબ્રહ્મ, તો રહે તેમાં સદાકાળે રે... ૩
વણ જીવે હોય નહિ વાસ, સતસંગ સિંધુમાંઈ રે;
કરવો નિષ્કુળાનંદ તપાસ, કહ્યું નથી કૂડું કાંઈ રે... ૪
પદ - ૪૫
જે કોઈ ડચકાં દિવસ રાત, ખાતો નર હોય ખરાં રે;
તેની જીવવાની જૂઠી વાત, પાંપળાં મેલો પરાં રે... ૧
જેની નાડી છાંડી ગઈ ઘર, જિહ્વા તો ટૂંકી પડી રે;
દ્રગ દોય દઈ ગયાં દર, શ્વાસ આવ્યો સુધો ચડી રે... ૨
તેહ સમામાંહી સગપણ, કરે કોય કન્યાતણું રે;
તેને રોકડું છે રંડાપણ, એવાતણ ઉધારે ઘણું રે... ૩
તેમ સત્સંગમાં કોઈ જન, ગડબડ ગોટા વાળે રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ કોઈ દન, રખે તે જીવિત બાળે રે... ૪
પદ - ૪૬
ડોરી દેખી મ ડગાવો દલ, સમજીને સંગ કરો રે;
સારા સંત ઓળખી અવલ, મન કર્મ વચને વરો રે... ૧
દેખી ઉપરનો આટાટોપ, મને રખે મોટા માનો રે;
એ તો ફોગટ ફૂલ્યો છે ફોપ, સમજો એ સંત શાનો રે... ૨
જેને જાણજો જગ મોટાઈ,જડાણી છે જીવ સંગે રે;
તેને મોટા માનો જગમાંઈ, ખોટા છે મોક્ષ મગે† રે... ૩
જોને શુકજી ને જડભરત, કો’ કેણે મોટા જાણ્યા રે;
હતા નિષ્કુળાનંદ એ સમર્થ, પછી સહુએ પરમાણ્યા રે... ૪
‡માગે
પદ - ૪૭
એહ વિના મોટાઈ જે અન્ય, ખરી તે પણ ખોટી નથી રે;
તે તો સુણી લિયો સહુજન, તે પણ કહું કથી રે... ૧
જેમ પંખીમાં મોટેરો ઘૂડ, ઝાડમાં તાડ લઈએ રે;
જેમ જળમાં મોટેરો ઝૂડ, પશુમાં પાડો કહીએ રે... ૨
સર્પમાં મોટેરો તક્ષક, વીંછીમાં ઠાકરિયો વળી રે;
એ તો મોટપ દુઃખદાયક, સમજો સહુ મળી રે... ૩
એમ જાણ્યા વિના જગમાંય, ઉપાય નથી ઊગર્યાનો રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ તે ન્યાય, માનો કે નવ માનો રે... ૪
પદ - ૪૮
ખોટી વાત સાંભળી આવી ખોટ, દોષ જે બીજાને દેશે રે;
પોતે પેટે કપટ રાખી કોટ, બા’ર તો સાધુતા ગ્રે’શે રે... ૧
છળે કળે છપાડી છિદર, વાંકમાં નહિ આવે આપે રે;
એમ કરતાં જાણશે કોઈ નર, તેને ડરાવશે શાપે રે... ૨
આણી આખ્યાન તેની ઉપર, બોલવા નહિ દિયે રે;
જેને નથી મહારાજનો ડર, તે કહો કેથી બીયે રે... ૩
એવા પાપી જે પાપના પુંજ, દેખીને દૂર રહીએ રે;
કહે નિષ્કુળાનંદ તે શું જ, કહી કહી કેટલું કહીએ રે... ૪
પદ - ૪૯
સુંદર સારી શિખામણ મારી, માની લે મનવા મારા રે;
ધારી વિચારી મેં વાત ઉચ્ચારી, તે જોઈ સ્વભાવ તારા રે... ૧
પરને કહેવા પ્રવીણ છું પૂરો, પોતાનું તો તું ન પેખે રે;
સામાને શીખ દેવામાં છું શૂરો, નિજ દોષને નવ દેખે રે... ૨
કોઈ ન સમજે કારજ તારું, કહું છું કાંયે નહિ થાય રે;
શીદને ઉતારું છું પરબારું, કાંરે ન મનાય કાંય રે... ૩
અવળી સમજણ અળગીએ કરી, સવળું સમજાય તો સારું રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે વિચારી, એટલું માની લે મારું રે... ૪
પદ - ૫૦
મન તુંને સમજાવવા સારુ, કહ્યું મેં વારમવાર રે;
તેં તો ગમતું ન તજિયું તારું, ગઈ શિખામણ ગમાર રે... ૧
જે જે વાત કરી તુજ સાથે, તે તો તેં રતિ ન રાખી રે;
ખોટ્ય આવવા ન દીધી માથે, લઈ બીજા પર નાખી રે... ૨
કહો ખોટ્ય ટળે કેમ તારી, નિજ દોષને ન દેખે રે;
એથી ભૂલ બીજી કઈ ભારી, સહુથી સરસ આપ લેખે રે... ૩
કહેનારાને કહેવા ન રહ્યું, તેં ન ધર્યું જ્યારે કાન રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે તુંને શિયું, તારે તો બીજું છે તાન રે... ૪
પદ - ૫૧
સમું સમજે શોધતાં એવા, જોતાં ઝાઝા નવ જડે રે;
જેને ન આવડે અવળું લેવા, વણતોળી વિપત્ય જો પડે રે... ૧
માન મોટપ ને મમતા મૂકે, ગમતું ગોવિંદનું જાણી રે;
ચોટ નિશાન ઉપરથી ન ચૂકે, પરલોકે પ્રતીતિ આણી રે... ૨
કોઈ કાળે જો કામ પોતાનું, વણસાડે નહિ વળી રે;
કપટ કેદીયે ન રાખે છાનું, મોટા સંતને મળી રે... ૩
એવા જન જગતમાં જાણો, ઘર ઘર ઘણા ન હોય રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે પરમાણો, સાચા સંત કા’વે સોય રે... ૪
પદ - ૫૨
આ લોકની જેણે આશા તજી છે, પરલોકના સુખ સારુ રે;
તેણે કરી હરિભક્તિ રજી છે, સંસાર સુખ થયું ખારું રે... ૧
ચૌદ લોક ને ચતુરધા લગી, જગમાં જે જે કહેવાય રે;
સર્વે ઠેકાણે અગનિ સળગી, દેખે તપતાં ત્યાંય રે... ૨
ઠરવા ઠાઉકું ઠામ ન સૂઝે, કહો સુખ ક્યાં મનાય રે;
કાળ માયાથી સહું રહ્યાં ધ્રૂજે, હરિનાં ચરણ વિનાય રે... ૩
એમ અહોનિશ અંતરમાંઈ, વરતે છે વૈરાગ્ય રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે તેને કાંઈ, કઠણ ન હોય કરવું ત્યાગ રે... ૪
પદ - ૫૩
એવા જનની ઉપર હરિ, રાજી છે અક્ષર પતિ રે;
જેણે ભક્તિ ભાવે શું કરી, ફરે નહિ કેદી મતિ રે... ૧
શરીરનાં સુખ સર્વે ત્યાગી, વાધી પ્રભુ સાથે પ્રીતિ રે;
જેની લગની લાલશું લાગી, તે તો રહ્યા જગજીતી રે... ૨
કપટ રહિત શ્રીજીની સેવા, જાણજો જે જને કરી રે;
પ્રભુના પદને પામિયા એવા, આ ભવજળ ગયા તરી રે... ૩
તેમા સંશય લેશ મ લાવો, પૂરણ પ્રતીતિ આણો રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે નિરદાવો, જેના જીવમાં જાણો રે... ૪
પદ - ૫૪
એવાને સંગેથી અક્ષરધામે, જવાય છે જો જરૂર રે;
બીજાને સંગે તો સુખ ન પામે, દુઃખ રહે ભરપૂર રે... ૧
જેને જાવું હોય જમને હાથે, દક્ષિણ દેશની માંય રે;
તે તો સુખે રહો કપટી સાથે, તેનું કહેતા નથી કાંય રે... ૨
પણ જાવું જેને પ્રભુજી પાસે, તેને કરવો તપાસ રે;
અંતર બીજો તજવો આશે, થઈ રહેવું હરિના દાસ રે... ૩
આવી વાત અંતરે ઉતારી, કરી લેવું નિજ કામ રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે વિચારી, તો પામિયે હરિ(નું) ધામ રે... ૪
પદ - ૫૫
જેહ ધામને પામીને પ્રાણી, પાછું પડવાનું નથી રે;
સર્વે પર છે સુખની ખાણી, કેવું કહીએ તેને કથી રે... ૧
અનંત મુક્ત જ્યાં આનંદે ભરિયા, રહે છે પ્રભુજીની પાસ રે;
સુખ સુખ જ્યાં સુખના દરિયા, તિયાં વસી રહ્યા વાસ રે... ૨
તેજ તેજ જિયાં તેજ અંબાર, તેજોમય તન તેનાં રે;
તેજોમય જ્યાં સર્વે આકાર, શું કહીએ સુખ એનાં રે... ૩
તે તેજ મધ્યે સિંહાસન શોભે, તિયાં બેઠા બહુનામી રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે મન લોભે, પૂર્ણ પુરુષોત્તમ પામી રે... ૪
પદ - ૫૬
એવા ધામની આગળ બીજા, શી ગણતીમાં ગણાય રે;
મા’પ્રલયકાળના અગ્નિમાં સીજાં, હંમેશ જે હણાય રે... ૧
પ્રકૃતિ પુરુષ પ્રલયમાં આવે, ભવ બ્રહ્મા ન રહે કોય રે;
ચૌદ લોક ધામ રહેવા ન પાવે, સર્વે સંહાર હોય રે... ૨
જેમ કઢાયામાં કણ ઊછળે છે, ઊંચા નીચા અગ્નિ જ્વાળે રે;
તેમ જો તનધારી બળે છે, સ્વર્ગ મૃત્યુ ને પાતાળે રે... ૩
માટે સુખ નથી કિયાં માને, પ્રભુજીના પદ પખી રે;
નિષ્કુળાનંદ કહે ભૂલે છે શાને, લે વાત આવી તું લખી રે... ૪
પદ - ૫૭
એવા ધામને પામવા કાજ, અવસર અમૂલ્ય આવ્યો;
આવ્યો સુખનો મળી સમાજ, ભલો અતિ મન ભાવ્યો... ૧
ભાવ્યો એ રસ જેહને ઉર, તેણે પીવા પ્યાસ કરી;
કરી દેહબુદ્ધિ વળી દૂર, એક ઉર રાખ્યા હરિ... ૨
હરિ વિના રાખ્યું નહિ કાંય, અસત્ય જાણી આપે;
આપે વિચાર્યું અંતરમાંય, તેહ તપે નહિ તાપે... ૩
તાપે તપતાં જાણી ત્રિલોક, ઇચ્છા ઉરથી તજી;
તજી નિષ્કુળાનંદ સંશય શોક, ભાવે લીધા પ્રભુને ભજી... ૪
પદ - ૫૮
ભજી ભલી ગઈ છે જો વાત, પુરુષોત્તમને પામી;
પામી પ્રગટ પ્રભુ સાક્ષાત, કહો કાંઈ રહી ખામી... ૧
ખામી ભાંગી ખરી થઈ ખાટ, ખોયા દી ની ખોટ્ય ટળી;
ટળી ગયા સર્વે ઉચ્ચાટ, શ્રી ઘનશ્યામ મળી... ૨
મળી મોજ અલૌકિક આજ, આવ્યું સુખ અતિ અંગે;
અંગે કરવું ન રહ્યું કાજ, મળી મહારાજ સંગે... ૩
સંગે રહીશ હું તો સદાય, સુખકારી શ્યામ જાણી;
જાણી નિષ્કુળાનંદ મનમાંય, રહું ઉર આનંદ આણી... ૪
પદ - ૫૯
આણી આંખ્યે મેં જોયા જીવન, સહજાનંદ સ્વામી;
સ્વામી દોયલા દિવસનું ધન, પામી દુઃખ ગયાં વામી... ૧
વામી વેદના મારી આ વાર, શરણ શ્રીજીનું લઈ;
લઈ મુજ અર્થે અવતાર, આવિયા આપે સઈ... ૨
સઈ કહું આ સમાની રીત, આજ આડો આંક વાળ્યો;
વાળ્યો દિવસ થઈ મારી જીત, સંશય શોક ટાળ્યો... ૩
ટાળ્યો કાળની ઝાળનો ત્રાસ, પૂરણ સુખ પામ્યો;
પામ્યો નિષ્કુળાનંદ ઉલ્લાસ, ફૂલી ત્રિલોકે ન શામ્યો... ૪
પદ - ૬૦
શામ્યો અસત્ય સુખનો ઉત્સાહ, સુરતિ સાચામાં લાગી;
લાગી પ્રભુપદ જો ચાહ, બીજી ભૂખ સર્વે ભાગી... ૧
ભાગી આ લોકસુખની આશ, નિરાશે નિરાંત થઈ;
થઈ પરી એ સર્વે કાશ, અન્ય અભિલાષા ગઈ... ૨
ગઈ સુરતી સહુની પાર, અક્ષરધામે ધાઈ;
ધાઈ ઇચ્છતાં સુખ સંસાર, તેમાં ન દીઠું કાંઈ... ૩
કાંઈ ન માને બીજે તેનું મન, મહાસુખ મોટું જોઈ;
જોઈ નિષ્કુળાનંદ મગન, મનમાં રહ્યો મોઈ... ૪
પદ - ૬૧
મોહી રહ્યા જેને મુનિરાજ, તાજ તનસુખ કરી;
કરી લીધું છે પોતાનું કાજ, ફેરો નથી રાખ્યો ફરી... ૧
ફરી ફસવું જે ફંદમાંય, એવું નથી રાખ્યું એણે;
એણે કરવું રાખ્યું નહિ કાંય, તલ એકભાર તેણે... ૨
તેણે નજર પોં’ચાડી છે નેક, શાબાશ સમજણ એની;
એની મતિ પોં’ચી ગઈ છેક, હું બલિહારી તેની... ૩
તેની જોડ્યે આવે કહો કોણ, વાત વિચારી જોઈ;
જોઈ નિષ્કુળાનંદ એવું જોણ, કહે ધન્ય સંત સોઈ... ૪
પદ - ૬૨
સોઈ સુખ મળવાને કાજ, મોટા મનમાંય ઇચ્છે;
ઇચ્છે ભવ બ્રહ્મા સુરરાજ, મળવા મનમાં રહે છે... ૧
રહે છે આશા એવી મનમાંય, મને મહાસુખ લેવા;
લેવા આનંદ ઇચ્છા સદાય, દલમાંઈ ઇચ્છે દેવા... ૨
દેવા ઉપમા એહને એક, જોતાં બીજી જડતી નથી;
નથી છાની એ વારતા છેક, કહેવાય છે કથી કથી... ૩
કથી કહ્યું એ ધામનું સુખ, વરણવી વળી વળી;
વળી નિષ્કુળાનંદ કે’ શ્રીમુખ, દુઃખ જાય એને મળી... ૪
પદ - ૬૩
મળી મહારાજને મુનિરાય, સહુ સુખ પામે સોય;
સહુએ કહ્યું દ્રષ્ટાંતની માંય, જાણો કાચભૂમિ હોય... ૧
હોય કાચના સર્વે આકાર, રવિ શશી તારા વળી;
વળી તેજ તેજ ત્યાં અંબાર, રહે બહુ ઝળમળી... ૨
મળી પૂરણ દીશે પ્રકાશ, એકરસ તેજ એવું;
એવો ધામમાં છે ઉજાશ, એ વિના કહીએ કેવું... ૩
કે’વું કેડે નથી હવે કાંય, સમજો તો સમજો સાને;
સાને નિષ્કુળાનંદ ગાય, જેને આવ્યું એવું પાને... ૪
પદ - ૬૪
પાને લખ્યાં એ પદ ચોસઠ્ય, સુંદર સારાં શોધી;
શોધી જોજો સહુ સારી પઠ્ય, જેવી હોય જેની બુદ્ધિ... ૧
બુદ્ધિમાંહી તે કરી વિચાર, સવળું સાર ગ્રહેજો;
ગ્રહેજો કરવાનું તે નિરધાર, ન કરવાનું મૂકી દેજો... ૨
દેજો માં વળી કોયને દોષ, રોષ અંતરમાં આણી;
આણી હૈયામાંઈ ઘણી હોંશ, મંડો સહુ સુખ જાણી... ૩
જાણી જોઈને આળસ અંગ, રતિએ રખે રહે;
રહે નિષ્કુળાનંદ તો રંગ, અલભ્ય લાભ લહે... ૪
Chosath Padi
Mangaḷācharaṇ
Vandu Akṣhar sāth Nāth Harine, ne Niṣhkuḷānandne;
Jene sant gate svayam Hari kahyā, kāvyo rachī gāīne;
Jevā lakṣhaṇ granth Chosaṭh Padīmāhī lakhyā, santnā;
Evā sadguṇvant sant Pramukh Swāmījīne,
Vandanā, vandanā, vandanā, vandanā.
(Santnā Lakṣhaṇ)
Pad - 1
Ek vāt anūp amūlya, karu chhu kahevātaṇu;
Paṇ manbhāī kahe chhe ma bolya, ghoḷyu na kahevu ghaṇu. 1
Paṇ vaṇkahye jo vigat, paḍe kem parne;
Sant asantamā ek mat, nische rahe narne. 2
Māṭe kahyā vinā na kaḷāy, sahu te suṇī lahīe;
Moṭā santno kahyo mahimāy, te sant kone kahīe. 3
Kahe sant sevye sare kāj, em chhe āgammā;
Suṇī Nishkuḷānand te āj, sahu chhe udyammā. 4
Pad 2
Evā sant taṇī oḷkhāṇ, kahu sahu sāmbhaḷo;
Pachhī sopī tene man prāṇ, e vāḷe tem vaḷo... 1
Jenā antarmā avināsh, vās karī vasiyā;
Tene kām krodh pāmyā nāsh, lobh ne moh gayā... 2
Evā shatrutaṇu ṭaḷyu sāl, lāl jyā āvī rahyā;
Teṇe sant thayā chhe nihāl, pūraṇkām thayā... 3
Evā sant je hoy sansār, shodhīne sevījīe;
Kahe Nishkuḷānand nirdhār, to lābh te lījīe... 4
Pad 3
Sāchā sant sevye sevyā Nāth, sevyā sur sahune;
Sevyā mukta muni rushi sāth, bījā sevyā bahune... 1
Evā sant jamye jamyā Shyām, jamyā sahu devtā;
Jamyā sarve lok sarve dhām, sahu thayā truptatā... 2
Evā santne pūjīne paṭ, prītyeshu paherāviyā;
Tene ḍhānkyā sahunā ghaṭ, bhalā man bhāviyā... 3
Evā sant maḷye maḷyā Swāmī, khāmī koye na rahī;
Kahe Nishkuḷānand shīsh nāmī, sāchī sahune kahī... 4
Pad 4
Nakkī vāt chhe e nirdhār, jūṭhī jarāye nathī;
Sahu antare karo vichār, ghaṇu shu kahu kathī... 1
Ek jamtā boliyo shankh, asankhyathī shu saryu;
Ek jamīne bolyo nishank, Yamunā jāvā karyu... 2
Em ek pūjye pūjyā sahu, sevye sahu seviyā;
Maṭe ghaṇu ghaṇu shu kahu, bhed bhaktanā kahyā... 3
Have evā vinā je anek, jagatmā je kahīe;
Kahe Nishkuḷānand vivek, sevye sukh shu lahīe... 4
(Asantnā Lakṣhaṇ)
Pad 5
Jenā antarmā kām krodh, lobhnī lāhya baḷe;
Evā bahu kartā hoy bodh, te sāmbhaḷye shu vaḷe... 1
Man matsar mamtā moh, īrshā ati ghaṇī;
Evo adharma sarg samuh, dhārī rahyā je dhaṇī... 2
Tene sevtā shu faḷ thāy, pūjīne shu pāmīe;
Je jamāḍīe te paṇ jāy, khādhu je harāmīe... 3
Enā darshan te dukhdeṇ, na thāy to na kījīe;
Suṇī Nishkuḷānandnā veṇ, sahu manī lījīe... 4
Pad 6
Evā vīkārī jannī vāt, denārī chhe dukhnī;
Jenā antarmā dinrāt, ichchhā vishay sukhnī... 1
Ene arthe kare upāy, shodhī sārā gāmne;
Pote potānu māhātmya gāy, chahāy dām vāmne... 2
Kare kathā Kīrtan kāvya, arath e sarvā;
Bhalo dekhāḍe bhaktibhāv, par ghar mārvā... 3
Ethī kedī na thāy kalyāṇ, jignāsune jāṇvu;
Kahe Nishkuḷānand nīrvāṇ, pekhī paramaṇvu... 4
Pad 7
Deh poshvā sāru je dambh, kare chhe je kubuddhi;
Khoṭā sukh arthe ārambh, mūke nahi mūā sudhī... 1
Teṇe janam pashune pāḍ, khoyo khoṭā kāraṇe;
Moksha mārge didhā kamāḍ, kaḍī jaḍī bārṇe... 2
Fero na fāvyo thayo fajīt, jīt gaī jaḷmā;
Melī mukta motapnī rīt, khyāti karī khaḷmā... 3
Āp ḍahāpaṇe ākho divas, dukhe bharyo do’ylo;
Kahe Nishkuḷānand avashya, khāṭyo maḷ khoylo... 4
Pad 8
Sant asantnī oḷkhāṇ, pādī chhe Pūrāṇmā;
Suṇī sarve jan sujāṇ, taṇāsho ma tāṇmā... 1
Jaḍbharat Janak Jaydev, evu thāvu āpṇe;
Tyāre kartā asantnī sev, vāt kaho kem bane... 2
Ati ādaryu kām atol, parlok pāmvā;
Tyāre kharī karī joīe khoḷya, vighan ne vāmvā... 3
Vaṇ samje sār asār, pār kaho koṇ thayā;
Karī Nishkuḷānand vichār, sant asant kahyā... 4
(Asantnā Lakṣhaṇ)
Pad 9
Sāchā santnā ang endhāṇ re, joī levā jīvaḍīe;
Jene maḷve manyu kalyāṇ re, tene jovā ghaḍīghaḍīe... 1
Khātā pītā jotā jaṇāshe re, āshay enā antarno;
Ūṭhe bese bole kaḷāshe re, pāse vastā e narno... 2
Hashe hārad haiyā keru re, vaṇ kahye paṇ vartāshe;
Jem jem chhapāḍshe ghaṇerū re, tem tem chhatu thāshe... 3
Khāy khuṇe lasaṇ lakī re, te gandh kare chhupāvānu;
Kahe Nishkuḷānand vāt nakī re, jem chhe tem jaṇāvānu... 4
Pad 10
Jevo ras bharyo je ṭhāme re, ṭevo temāthī jharshe;
Koī kāḍhshe paḍye kāme re, nische ṭevo nīsarshe... 1
Jone āhār kare jan jevo re, ṭevo āve oḍkāre;
Aṇpuchhe nīsre evo re, āshay antarno bā’re... 2
Jone chīl chaḍe āsmāne re, najar tenī nīchī chhe;
Dekhī māraṇne man māne re, anya jovā ānkh mīchī chhe... 3
Evā lakshaṇvāḷā lākhu re, dīṭhā me drage bhariyā;
Kahe Nishkuḷānand shu bhākhu re, oḷkho enī joī kriyā... 4
Pad - 11
Kāmī bole kāme bhariyu re, lobhī bole lobh laī;
Krodhī bole krodhe anusariyu re, mānī bole mān saī... 1
Svādī bole svād vakhāṇī re, dambhī bole dambh bharī;
Ahamkārī ahamkār āṇī re, kapṭī bole kapaṭ karī... 2
Māte je janne maḷe jevā re, ṭevo tene rang chaḍshe;
Nahī jāy shrotā sāru levā re, jem chhe tem tenu jaḍshe... 3
Khub kharā hoy khapvāḷā re, tene jovu tapāsī;
Thāy Nishkuḷānand sukhāḷā re, kharī vāt kahu khāsī... 4
Pad 12
Vaṇ sādhuno vartāro re, ā pad suṇtā oḷkhāshe;
Pachhī shodhī samāgam sāro re, te sāthe prīti thāshe... 1
Teh vinā man nahi māne re, bīje dalḍu nahi bese;
Kāyarnī vāto kāne re, sāmbhaḷī panḍyamā nahi pese... 2
Ānkh antarnī ūghaḍshe re, paḍshe pārkhu potāne;
Kharā khoṭānī gam paḍshe re, jaḍshe vāto e jotāne... 3
Pachhī sant asant ek pāḍe re, nahi dekhe te koī dane;
Kahī Nishkuḷānand shu dekhāḍe re, jāṇshe jem chhe tem mane... 4
(Santnā Lakṣhaṇ)
Pad 13
Jenu tan man manyu tyāge re, bhakti dharma bhāve chhe;
Tenā vachan vīntyā vairāgye re, antarmāthī āve chhe... 1
Shīl santosh ne vaḷī shānti re, emā rahīne bole chhe;
Dhīrajtā kahī nathī jātī re, gnān dhyānmā ḍole chhe... 2
Evā sant sahunā sagā re, par upkārī pūrā chhe;
Jenā dalmā nahi koī dagā re, satya vātmā shurā chhe... 3
Vaḷī het ghaṇu chhe haiye re, ānkhe amrut varse chhe;
Kahe Nishkuḷānand shu kahiye re, e jan joī Hari harkhe chhe... 4
Pad 14
Kene dukh devāno dilmā re, bhulye bhunḍo bhāv nathī;
Par upkāre paḷpaḷmā re, ūpje īchchhā antarthī... 1
Panchvishayne parharī re, varte chhe vaṇ vikāre;
Teh jaṇāy jove karīne re, jan e bole chhe jyāre... 2
Vaṇ vichāre paṇ vātu re, āve enā antarthī;
Bole aham mamtānu ghasātu re, ūtaryu man tansukh parthī... 3
Evā kyāthī maḷe jan eke re, nīrmaḷ antar nishkāmī;
Kahe Nishkuḷānand viveke re, bījā bahu hoy harāmī... 4
Pad 15
Vishayī jannā vāyak re, bharyā bharpūr bhunḍāīye;
Hoye sahune dukhdāyak re, ethī sukhiyā shu thāye... 1
Jone Āgnīghra dīrghatma re, vishay sāru valkhyā chhe;
Enā vachan shodhī shāstramā re, sarve laīne lakhyā chhe... 2
Vaḷī Vashishṭh ne Dūrvāsā re, lobhī krodhī kahāve chhe;
Enā antarnī je āshā re, sarve shāstra jaṇāve chhe... 3
Maṭe je janmā guṇ jevo re, evo āpe sevakne;
Kahe Nishkuḷānand na sevo re, jāṇī evo vivekne... 4
Pad 16
Kahyā khaṭ dash pad ā khoḷī re, sahu janne samjāvāne;
Kahyu tan manmā me toḷī re, jem chhe tem jaṇāvāne... 1
Koī pīyūsh rasne pāī re, uchhere nar uragne;
Toy nirvikh te na thāy re, vādhe vikh enā angne... 2
Jone jevo guṇ je bīje re, ṭevo teh jaṇāve chhe;
Tenī koṭi jatan jo kīje re, toy te shu badlāve chhe... 3
Evā jherīlā jan jāṇī re, tarat tene tajī devā;
Suṇī Nishkuḷānandnī vāṇī re, shuddh santnī kariye sevā... 4
Pad 17
Kathaṇ vachan kahu chhu re, kaḍvā kānkachya rūp;
Dardīne golī dau chhu re, sukh thāvā anūp... 1
Khare mane je jan khāvshe re, āvu je aushadh;
Jīraṇ rog teno jāvshe re, sukhī thāshe sadhya... 2
Paṇ bīk rahe chhe boltā re, sāchī deṭā shīkh;
Kharā chhidra kenā kholtā re, vavāī jāshe vikh... 3
Deh mānīne dilmā re, suṇtā jāshe sukh;
Prajaḷshe teh paḷmā re, dājhye thāshe dukh... 4
Māṭe kahu na kahu koīne re, em āve vichār;
Nishkuḷānand vichārī joīne re, pachhī karu uchchār... 5
Pad 18
Suṇo sādhu Shukjī sarkhā re, Nārad jevā nek;
Nathī upma māno mūrkhā re, ur karo vivek... 1
Jaḍbharat jevā jāṇīe re, Sanakādik samān;
Kadraj jevā vakhāṇīe re, kharā kshmāvān... 2
Evī sādhutāne āshrī re, jyāre līdho jog;
Tyāre prīt sahushu parharī re, bhulvā bhav bhog... 3
Enī rītye rītya āpṇī re bījī rītye bādh;
Parharo parī pāpṇī re, vaḷgī e varādh... 4
Fogaṭ paḍtā bījā fandmā re, āve dukh atyant;
Nishkuḷānand ānandmā re, sadā rahone sant... 5
Pad 19
Shukjie nathī sangharyu re, dhātu vaḷī dhan;
Nāṇu Nāraḍe bheḷu na karyu re, kahe chhe koye dan... 1
Jaḍbharte na joḍāviyu re, gāḍu gāḍī vel;
Kadrajnu Vyāse kā’viyu re, kharī kshamāno khel... 2
Sanakādike sukh kārṇe re, ghoḍu na rākhyu gher;
Ā to bāndhyā bījāne bārṇe re, karvā kāḷo ker... 3
Melī ūbhī asal rītne re, nakal līdhī nek;
Te to chontī gaī chittne re, chhoḍī na chhuṭe chhek... 4
Koī kahe enī kornu re, te shu bandhāye ver;
Kahe Nishkuḷānand nornu re, mu par rākhjo me’r... 5
Pad 20
Jarūr jāvu chhe jāṇjo re, Prabhujīnī pās;
Evī deshīye ma āṇjo re, vaṇ karye tapās... 1
Jāṇo jag moṭāī jūṭh chhe re, tenī tajo tāṇ;
Ene īchchhe te haiyāfūṭ chhe re, na īchchhe sujāṇ... 2
Melo lābh ā lok sukhno re, prīt karo parlok;
E to mat chhe mūrakhno re, khoṭe harakh shok... 3
Rūḍā santnī rītḍī re, jāṇo judī jan;
Jene Prabhu sāth prītdī re, te vichāro man... 4
Mathe kalank ne marshu re, eto chhe akāj;
Te to Nishkuḷānand narsu re, joī rījhe nahi rāj... 5
Pad 21
Shodhī āvyo tu satsangmā re, bhajvāne Bhagwān;
Āvyo taiye tārā angmā re, no’tā moṭap mān... 1
Sahu santne shīsh nāmto re, thaīne dāsānudās;
Guṇ Govindjīnā gāvto re, jagthī thaī udās... 2
Eh gayu tārī gānṭhynu re, bīju peṭhu pāp;
Laī līdhu lakshaṇ lānṭhnu re, avḷu karyu āp... 3
Banī vāt gaī bagḍī re, kavthāṇu chhe kām;
Dile saḷge chhe sagḍī re, sahuno thāvā Shyām... 4
Nāne guṇe moṭap na maḷe re, vichārī jone vāt;
Kahe Nishkuḷānand kā baḷe re, ṭhālo din rāt... 5
Pad 22
Moṭā thāvānu manmā re, dalmā ghaṇo ḍoḍ;
Tevā guṇ nathī tanmā re, kā kare tu koḍ... 1
Tu tapāsī jone tujne re, ūtarī antar māy;
Pachhī īchchheje thāvā pūjyane re, tenu nathī kāy... 2
Kām krodh vaḷī lobh chhe re, liye chhe tārī lāj;
Tene karī antare kshobh chhe re, jo vichārī āj... 3
Bhunḍā ghāṭ ūṭhe chhe bhītare re, je na kahevāy bā’r;
Eh vātno tāre antare re, nathī nar vichār... 4
Nathī khoḷto khoṭya māynīre, de chhe bījāne dosh;
Kahe Nishkuḷānand nyāy nīre, amtho sho apsosh... 5
Pad 23
Ek bhusāḍīne ekḍo re, vāḷyā mīnḍā vīsh;
Jotā sarvālo na jaḍyo re, tyāre kare chhe rīsh... 1
Dhan vinā kare chhe dhānkhnā re, kāīk maḷvā kāj;
Pāmīsh nahi paḍīkā rākhnā re, ṭhālī khoīsh lāj... 2
Dīvo dinkar āgḷe re, karvā jāye koy;
Shobhā shu lakhāy kāgḷe re, ūlṭī hāsī hoy... 3
Moṭā panḍit āge mūrakho re, kare koy uchchār;
Sahu jāṇe pashu sarkho re, bhulye na paḍe bhār... 4
Mānḍī mor kaḷā sohāmaṇī re, pachhī dekhāḍe pūṭh;
Nishkuḷānand lāge lajāmaṇī re, jarāy nathī jūṭh... 5
Pad 24
Vāt hetnī haiye dhārjo re, samjīne sujāṇ;
Kām paḍe e vichārjo re; to thāshe kalyāṇ... 1
Prabhujīnā pad pāmvā re, ā chhe sundar sār;
Vaḍā vighan ne vāmvā re, pāmvā beḍo pār... 2
Kahyu lagāḍīne kaḍvu re, līmthī ghaṇu lākh;
Em kahīne no’tu laḍvu re, sahu pūrshe sākh... 3
Koī vīndhe āvī kānne re, karīne kaḷ chhaḷ;
Paṇ samjo tenā tān ne re, pe’rāvshe kunḍaḷ... 4
Rūḍu āpṇī je rītnu re, shodhī kahyu sār;
Kahe Nishkuḷānand hitnu re, sāru sukh denār... 5
(Mahimānā Pad)
Pad 25
Māno maḷī chhe motī vāt, hāth āvī te ma hārjo re;
Karī jatan divas rāt, sūtā beṭhā sambhārjore... 1
Sācho maḷyo chhe satsang, ange achaḷ karī rākhjo re;
Rakhe chaḍe bījāno rang, evu ḍahāpaṇ dūr nākhjo re... 2
Laī beṭhā chho moṭo lābh, bheṭī Pūraṇ Brahmane re;
Nahī to dukhno ūgat ḍābh, mānī lejo e marmane re... 3
Āj pāmyā chho ānand, vāmyā dārūṇ dukhne re;
Em kahe Nishkuḷānand, rakhe mūktā evā sukhne re... 4
Pad 26
Ghaṇā mogha je Ghanshyām, nāve najare na maḷe koīne re;
Aksharvāsī āṭhu jām, jene rahyā chhe akhanḍ joīne re... 1
Ati thaīne dīn ādhīn, nitya namāve chhe shīshne re;
Lagnī lagāḍī lelīn, joī rahyā chhe Jagdīshne re... 2
Evā muktane maḷvā kāj, moṭā īchchhe chhe manmā re;
Shīv Brahmā ne Surrāj, te to talse chhe tanmā re... 3
Evā devtāne darshan, thātā nathī thoḍī vātmā re;
Nishkuḷānand vichāro man, āvo rahasya besī ekāntmā re... 4
Pad 27
Kiyā jīva kiyā Jagdīsh, jāṇo jūjvī e jāt chhe re;
Mar āpīye so so shīsh, toye vaṇ maḷyānī vāt chhe re... 1
Kiyā kīdī karī meḷāp, bheḷo thāvā bhere bhed chhe re;
Kiyā Pūrna Purushottam āp, kiyā jīva jene bahu ked chhe re... 2
Ati aṇmaḷyānu eh, maḷvu mayik amāyikne re;
Te to dayā karī dharī deh, āve uddhārvā anekne re... 3
Taiye thāy eno meḷāp, jyāre nartan dhare Nāthjī re;
Kahe Nishkuḷānand āp, tyāre māḷāy ene sāthjī re... 4
Pad 28
Evā maḷyā chhe Māhārāj, je koī sarvenā Shyām chhe re;
Vaḷī rāj adhirāj, ene ādhāre sau dhām chhe re... 1
Dhām dhāmnā je rahenār, hajūr rahe chhe joḍī hāthne re;
Karī āratya shu uchchār, shīsh namāve chhe Nāthne re... 2
Shīv Brahmā ne Suresh, dev adev rahe chhe ḍartā re;
Jenī āgnāmā ahonish, shashī sūraj rahe chhe fartā re... 3
Kampe kāḷ mayā manmāy, ati ghaṇu antarmā re;
Kahe Nishkuḷānand kāy, tu paṇ ḍarne tenā ḍarmā re... 4
Pad 29
Enī āgaḷ jo āpaṇ, koṇ gaṇtīmā āvīe re;
Shīd ḍo’ḷīne ḍahāpaṇ, samju shāṇā hasāvīe re... 1
Jene rachyu ā jagat, jone jūjvī e jātyanu re;
Jotā mūnjhāī jāy mat, evu karyu bhāt bhātnu re... 2
Eṇe karyu evu ek, thāy nahi jarūr jāṇīe re;
Vaṇkarye e vivek, shīd abhiman āṇīe re... 3
Melī ḍā’paṇ bhoḷāpaṇ, rahīe dāsnā dās thaīne re;
Kahe Nishkuḷānand āpaṇ, to besiye lābh laīne re... 4
Pad 30
Je je Harie karyu het, evu kare koṇ āpṇe re;
Māt tāt sagā samet, mānyā sanehī bhoḷāpaṇe re... 1
Jone garbhavāsnī trās, ṭaḷe kem tāḷī koynī re;
Te paṇ tāḷīne avināsh, rākhe khabar anna toynī re... 2
Vaḷī same same sambhāḷ, jāṇo kare harijan ne re;
Bīju evu koṇ dayāḷ, kā re manāy nahi manne re... 3
Em samjyā vinā jan, āve unmattāī angmā re;
Kahe Nishkuḷānand vachan, pachhī man mane kusangmā re... 4
Pad 31
Jeṇe gaṇyo potāmā guṇ, jāṇyu hu paṇ chhu koy kāmno re;
Tyāre ko’ne vadhyo kuṇ, letā āshro sundar Shyāmno re... 1
Jyāre karī dīntā tyāg, ange līdho ahamkārne re;
Tyāre maḷyo mayāne lāg, kharo karvā khuvārne re... 2
Pachhī Prabhu pāmvā kāj, je je karyu hatu ā jagmā re;
Te to sarve khoyo sāj, paḍyo ṭhāuko jaī ṭhagmā re... 3
Evā mūrakhnī mirāt, ene arthe nathī āvtī re;
Kahe Nishkuḷānand vāt, haribhaktane man bhāvtī re... 4
Pad 32
Āvī arathnī je vāt, koy nar utāre angmā re;
Tyāre sukhī thāy sākshāt, pachhī samjī rahe satsangmā re... 1
Thaī garīb ne garjvān, shishya thaī rahe sarvano re;
Melī mamtā ne mān, tyāg kare tan garvno re... 2
Khoḷī khoṭ na rākhe kāī, bhalī bhakti bhajāvvā re;
Ek rahe antarmāī, tān Prabhune rījhāvvā re... 3
Evā upar Shrī Ghanshyām, sadā sarvadā rājī rahe chhe re;
Sare Nishkuḷānand kām, em sarve sant kahe chhe re... 4
Pad 33
Kahe to vaḷī kahu ek vāt, suṇajyo sahu maḷī;
Chhe jo sāmbhaḷyā jevī sākshāt, vā’lape kahu vaḷī... 1
Jem nardev daīne danḍ, verīne vashya kare;
Liye khāṭī te sarve khanḍ, dushṭ te sarve ḍare... 2
Tem pragaṭī Pūraṇbrahma, santnā shatru haṇyā;
Kām krodh lobh je visham, te truṇ tulya gaṇyā... 3
Svād sneh mamtā mān, pāpī pārothā kīdhā;
Kahe Nishkuḷānand nidān, nij jan tārī līdhā... 4
Pad 34
Jem jītyā e shatru samūh, kām krodh lobh laī;
Svād sneh mamtā moh, te to dekhāḍu kaī... 1
Kām kāraṇe kaḍhāvī lāj, krodhe bolī bandh karī;
Lobh upar mahā munirāj, āviyā jhāḍe farī... 2
Svāde sahu ekṭhu karī anna, jaḷ nākhī jan jame;
Snehe sambhāre nahi svajan, mānthī dūr rame... 3
Kāḍhī rīs karī haḍkār, bījā dushṭ bahu ḍaryā;
Kahe Nishkuḷānand nīrdhār, verī em vashya karyā... 4
Pad 35
Sāro shakko besāryo sundar, Prabhujī pragaṭ thaī;
Nishkalank karyā nārī nar, uttam updesh daī... 1
Koī kāḷe suṇī nahi kān, evī rīti āpe āṇī;
Lokmāhī alaukī nidān, āscharya pāmyā prāṇī... 2
Bahu sāmarthī vāvrī Shyām, kām te kaīk karī;
Pachhī padhārīyā nij Dhām, Shrī Ghanshyām Harī... 3
Vāse rahyā verī viprīt, khare kharā khīje bharyā,
Kahe Nishkuḷānand tenī rīt, dekhī sāchu dājhī maryā... 4
Pad 36
Vaḍu ver vāḷvāne kāj, sābdā e sahu thayā;
Moṭā moṭānī levāne lāj, tāke chhe teh rahyā... 1
Jhīṇā jhālvāmā nahi jash, maṭe moṭāne joshe;
Karshe dago dekhjyo avashya, ver vāḷī vagovshe... 2
Maṭe sahu re’jo sāvdhān, khabaḍdār thaīne kharā;
Jenu āge karyu apmān, te jāḷve nahi jarā... 3
Em chhe anādinī rīt, navī e nathī thaī;
Kahe Nishkuḷānand dhāro chitt, sanātan sāchī kahī... 4
Pad 37
Krishṇa padhāryā keḍyānī vāt, Shrī Bhāgvate bhākhī;
Karyo asure bahu utpāt, Harinārī gher rākhī... 1
Arjun nu na ūpajyu kāy, gānḍīv ghaṇuye hatu;
Toy na thaī tehnī sā’y, būḍhāpaṇ āvyu no’tu... 2
Māṭe Prabhu gayā pachhī em, thāy tenā sanshay shiyā;
Samāsamu rahe kaho kem, jenā rakhvāḷ gayā... 3
Maṭe samjī sarve sujāṇ, vachanmā vaḷgī rahejo;
Kahe Nishkuḷānand nirvāṇ kathaṇ, paḷ āvī chhe jo... 4
Pad 38
Nārī najare na juvo koy, vittnī to vāt bhundī;
Svād sneh dukhdāyī doy, īchchhā enī ṭāḷo ūnḍī... 1
Mān moṭo chhe ari ajit, samjīne sang tajo;
Na karo e panchnī pratīt, hete shu Harine bhajo... 2
Āvo avsar jāy amūlya, pāchho te pamāto nathī;
Teno tapāsī karāvo tol, ūnḍo ati antarthī... 3
Mānḍī mūṭhī jugatānī jem, jītyā to jīt thaī;
Kahe Nishkuḷānand to em, hāryā to hārya saī... 4
Pad 39
Anna dhan gaye maḷe anna dhan, vastra gaye vastra maḷe;
Gaye bhavan maḷe bhavan, din gaye din maḷe... 1
Rāj gaye āvī maḷe rāj, sāj samāj sahi;
Paṇ gaī maḷe nahi lāj, kahevāṇī hatī te kahī... 2
Lāj khoīne karvu kāj, eto akāj kharu;
Mar maḷe Trilokinu rāj, ghoḷyu parharo paru... 3
Bethī badlāmī jene shīsh, ṭaḷe nahi koī paḷe;
Kahe Nishkuḷānand vasāvīsh, lakhāy chhe te kāgaḷe... 4
Pad 40
Jone Bhav Brahmājinī bhulya, jan sahu jāṇe chhe;
Ekalshrungī Saubharīnā shul, pothīmā pramaṇe chhe... 1
Nārad parvatnī nidān, kīrti kathāmā kahī;
Māṭe sahu rahejyo sāvdhān, khabaḍdār kharā thaī... 2
Jenī pāse hoy jokham, jāḷvo te jatan karī;
Mathe moṭā chhe verī visham, khoṭi nahi vāt kharī... 3
Rahevu nahi gāfal gamār, māl atol maḷe;
Kahe Nishkuḷānand vichār, karvo paḷe paḷe... 4
Pad 41
Jenu kāme kāpī līdhu nāk, lobhe laī lāj līdhī re;
Jenī jībhe roḷī karyo rānk, māne to fajetī kīdhī re... 1
Evā jannu jāṇo jarūr, nathī mukh joyā jevu re;
Doshe bharyu jāṇī tajo dūr, aghe avrāṇu evu re... 2
Tene pāse vastā vās, lānchhan to lāge ja lāge re;
Tajo tene āṇī tantrās, jethī kubuddhi jāge re... 3
Evā pāpīnu sparshtā ang, puṇya jāy potātaṇu re;
Kahe Nishkuḷānand e kusang, te sange jyān ghaṇu re... 4
Pad 42
Evā jan jīvtā jarūr, muā chhe mānī lejo re;
Dekhī durgandhne rahejo dūr, ābhaḍchheṭ e to chhe jo re... 1
Kāḍhyā vinā nahi sūjhe kām, sūtak e shīd rākho re;
Bāḷī jāḷī tāḷo enu ṭhām, vānī vahete jaḷe nākho re... 2
Ghaṇu rākhtā e gharmāy, suṇī ke saḍī jāshe re;
Kāḍho velya ma karjo kāy , ghaṇu rākhye gandh thāshe re... 3
Keḍe karvī nahi tenī kāṇ, kharkharo khoṭo khoḷī re;
Kahe Nishkuḷānand sujāṇ, kahyu me tapāsī toḷī re... 4
Pad 43
Kahesho hare fare nar āp, mūā tene kem kahīe re;
Te to pūnchh halāve chhe sāp, ghaḍīvār jīva gaye re... 1
Paṇ pinḍmāye nathī prāṇ, jarūr jāṇī lejo re;
Joī enā angnā endhāṇ, pachhī ḍarī dūr rahejo re... 2
Kāpyu taru kādhe chhe kūpaḷ, sare paṇ sūkī jāshe re;
Tem nar kare koṭi kaḷ, ante te ūghāḍu thāshe re... 3
Kaho kapaṭ keṭlā dan, nar eh rākhī raheshe re;
Kahe Nishkuḷānand sahu jan, jem hashe tem kaheshe re... 4
Pad 44
Jem mahājaḷmā magar, sāgar sahune rākhe re;
Nānā moṭā karī rahe ghar, koīne na kāḍhī nākhe re... 1
Paṇ jyā lagī jīva hoy, tyā lagī temā rahe re;
Vaṇ jīva rahe nahi koy, le’r dūr nākhī dahe re... 2
Harijannu jīvan chhe dharma, pote potāṇā pāḷe re;
Taje nahi bhaje Parabrahma, to rahe temā sadākāḷe re... 3
Vaṇ jīve hoy nahi vās, satsang sindhumāī re;
Karvo Nishkuḷānand tapās, kahyu nathī kūḍu kāī re... 4
Pad 45
Je koī ḍachkā divas rāt, khāto nar hoy kharā re;
Tene jīvvāṇī jūṭhī vāt, pāmpaḷā melo parā re... 1
Jenī nāḍī chhānḍī gaī ghar, jihvā to tūkī paḍī re;
Drag doy daī gayā dar, shvas āvyo sudho chaḍī re... 2
Teh samāmāhī sagpaṇ, kare koī kanyātaṇu re;
Tene rokḍu chhe ranḍāpaṇ, evātaṇ udhāre ghaṇu re... 3
Tem satsangmā koī jan, gaḍbaḍ goṭā vāḷe re;
Kahe Nishkuḷānand koī dan, rakhe te jīvit bāḷe re... 4
Pad 46
Ḍorī dekhī ma ḍagāvo dal, samjīne sang karo re;
Sārā sant oḷkhī aval, man karma vachane varo re... 1
Dekhī uparno āṭāṭop, mane rakhe moṭā māno re;
E to fogaṭ fūlyo chhe fop, samjo e sant shāno re... 2
Jene jāṇjo jag moṭāī, jaḍāṇī chhe jīva sange re;
Tene moṭā māno jagmāī, khoṭā chhe moksha mage re... 3
Jone Shukjīne Jaḍbharat, ko’ kene moṭā jāṇyā re;
Hatā Nishkuḷānand e samarth, pachhī sahue parmāṇyā re... 4
Pad 47
Eh vinā moṭāī je anya, kharī te paṇ khoṭī nathī re;
Te to suṇī liyo sahujan, te paṇ kahu kathī re... 1
Jem pankhīmā moṭero ghuḍ, jhāḍmā tāḍ laīe re;
Jem jaḷmā moṭero jhuḍ, pashumā pāḍo kahīe re... 2
Sarpmā moṭero Takshak, vīnchchhīmā ṭhākarīyo vaḷī re;
Eto moṭap dukhdāyak, samjo sahu maḷī re... 3
Em jāṇyā vinā jagmāy, upāy nathī ūgaryāno re;
Kahe Nishkuḷānand te nyāy, mano ke nav mano re... 4
Pad 48
Khoṭī vāt sāmbhḷī āvī khoṭ, dosh je bījāne deshe re;
Pote peṭe kapaṭ rākhī koṭ, bā’r to sādhutā gre’she re... 1
Chhaḷe kaḷe chhapāḍī chhidar, vānkmā nahi āve āpe re;
Em kartā jāṇshe koī nar, tene ḍarāvshe shāpe re... 2
Āṇī ākhyān tenī upar, bolvā nahi diye re;
Jene nathī Mahārājno ḍar, te kaho kethī bīye re... 3
Evā pāpī je pāpnā punj, dekhīne dūr rahīe re;
Kahe Nishkuḷānand te shu ja, kahī kahī keṭlu kahīe re... 4
Pad 49
Sundar sārī shikhāmaṇ mārī, manī le manvā mārā re;
Dhārī vichārī me vāt uchchārī, te joī swabhāv tārā re. 1
Parne kahevā pravīṇ chhu pūro, potānu to tu na pekhe re;
Sāmāne shīkh devāmā chhu shuro, nij doshne nav dekhe re. 2
Koī na samje kāraj tārū, kahu chhu kāye nahi thāy re;
Shīdne utāru chhu parbāru, kāre na manāy kāy re. 3
Avḷī samjaṇ aḷgīe karī, savḷu samjāy to sāru re;
Nishkuḷānand kahe vichārī, eṭalu manī le māru re. 4
Pad 50
Man tune samjāvvā sāru, kahyu me vāramvār re;
Te to gamtu na tajīyu tārū, gaī shikhāmaṇ gamār re... 1
Je je vāt karī tuj sāthe, te to te rati na rākhī re;
Khoṭya āvvā na dīdhī māthe, laī bījā par nākhī re... 2
Kaho khoṭy ṭaḷe kem tārī, nij doshne na dekhe re;
Ethī bhul bījī kaī bhārī, sahuthī saras āp lekhe re... 3
Kahenārāne kahevā na rahyu, te na dharyu jyāre kān re;
Nishkuḷānand kahe tu na shīyu, tāre to bīju chhe tān re... 4
Pad 51
Samu samje shoḍhtā evā, jotā jhājhā nav jaḍe re;
Jene na āvḍe avḷu levā, vaṇtoḷī vipatya jo paḍe re... 1
Mān moṭap ne mamtā muke, gamtu Govindnu jāṇī re;
Choṭ nishān uparthī na chuke, parloke pratīti āṇī re... 2
Koī kāḷe jo kām potānu, vaṇsāḍe nahi vaḷī re;
Kapaṭ kedīye na rākhe chhānu, moṭā santne maḷī re... 3
Evā jan jagatmā jāṇo, ghar ghar ghaṇā na hoy re;
Nishkuḷānand kahe parmāṇo, sāchā sant kā’ve soy re... 4
Pad 52
Ā loknī jeṇe āshā tajī chhe, parloknā sukh sāru re;
Tene karī haribhakti rajī chhe, sansār sukh thayu khāru re... 1
Chaud lok ne chaturdhā lagī, jagmā je je kahevāy re;
Sarve ṭhekāṇe agnī saḷgī, dekhe taptā tyāy re... 2
Ṭharvā ṭhāuku ṭhām na sūjhe, kaho sukh kyā manāy re;
Kāḷ mayāthī sahu rahyā dhrūje, Harinā charaṇ vināy re... 3
Em ahonish antarmāī, varte chhe vairāgya re;
Nishkuḷānand kahe tene kāī, kathaṇ na hoy karvu tyāg re... 4
Pad 53
Evā jannī upar Hari, rājī chhe Akshar pati re;
Jeṇe bhakti bhāve shu karī, fare nahi kedī mati re... 1
Sharīrnā sukh sarve tyāgī, vādhī Prabhu sāthe prīti re;
Jenī lagnī lālshu lāgī, te to rahyā jagjītī re... 2
Kapaṭ rahīt Shrījīnī sevā, jāṇjo je jane karī re;
Prabhunā padne pāmīyā evā, ā bhavjaḷ gayā tarī re... 3
Temā sanshay lesh ma lāvo, pūraṇ pratīti āṇo re;
Nishkuḷānand kahe nirdāvo, jenā jīvamā jāṇo re... 4
Pad 54
Evāne sangethī Akshardhāme, javāy chhe jo jarūr re;
Bījāne sange to sukh na pāme, dukh rahe bharpūr re... 1
Jene jāvu hoy Jamne hāthe, dakshīṇ deshni māy re;
Te to sukhe raho kapṭī sāthe, tenu kahetā nathī kāy re... 2
Paṇ jāvu jene Prabhujī pāse, tene karvo tapās re;
Antar bījo tajvo āshe; thaī rahevu Harinā dās re... 3
Āvī vāt antare utārī, karī levu nij kām re;
Nishkuḷānand kahe vichārī, to pāmīe Hari(nu ) dhām re... 4
Pad 55
Jeh Dhāmne pāmīne prāṇī, pāchhu paḍvānu nathī re;
Sarve par chhe sukhnī khāṇī, kevu kahīe tene kathī re. 1
Anant mukta jyā ānande bhariyā, rahe chhe Prabhujīnī pās re;
Sukh sukh jyā sukhnā dariyā, tyā vasī rahyā vās re. 2
Tej tej jiyā tej ambār, tejomay tan tenā re;
Tejomay jyā sarve ākār, shu kahīe sukh enā re. 3
Te tej madhye sihāsan shobhe, tiyā beṭhā Bahunāmī re;
Nishkuḷānand kahe man lobhe, Pūrṇa Purushottam pāmī re. 4
Pad 56
Evā Dhāmnī āgaḷ bījā, shī gaṇtīmā ganāy re;
Ma’pralaykāḷnā agnimā sījā, hammesh je haṇāy re. 1
Prakrūtī purush pralaymā āve, Bhav Brahmā na rahe koy re;
Chaud lok dhām rahevā na pāve, sarve samhār hoy re. 2
Jem kaḍhāyāmā kaṇ uchhaḷe chhe, ūnchā nīchā agni jvāḷe re;
Tem jo tandhārī baḷe chhe, swarg mrutyu ne pātāḷe re. 3
Māṭe sukh nathī kiyā māne, Prabhujīnā pad pakhī re;
Nishkuḷānand kahe bhule chhe shāne, le vāt āvī tu lakhī re. 4
Pad 57
Evā Dhāmne pāmvā kāj, avsar amūlya āvyo;
Āvyo sukhno maḷī samāj, bhalo ati man bhāvyo... 1
Bhāvyo e ras jehne ur, teṇe pīvā pyās karī;
Karī dehbuddhi vaḷī dur, ek ur rākhyā Hari... 2
Hari vinā rākhyu nahi kāy, asatya jāṇī āpe;
Āpe vichāryu antarmāy, teh tape nahi tāpe... 3
Tāpe taptā jāṇī trilok, īchchhā urthī tajī;
Tajī Nishkuḷānand sanshay shok, bhāve līdhā Prabhune bhajī... 4
Pad 58
Bhajī bhalī gaī chhe jo vāt, Purushottamne pāmī;
Pāmī pragaṭ Prabhu sākshāt, kaho kāī rahī khāmī... 1
Khāmī bhāngī kharī thaī khāṭ, khoyā dī nī khoṭya ṭaḷī;
Ṭaḷī gayā sarve uchchāt, Shrī Ghanshyām maḷī... 2
Maḷī moj alaukik āj, āvyu sukh ati ange;
Ange karvu na rahyu kāj, maḷī Mahārāj sange... 3
Sange rahīsh hu to sadāy, sukhkārī Shyām jāṇī;
Jāṇī Nishkuḷānand manmāy, rahu ur ānand āṇī... 4
Pad 59
Āṇī ānkhye me joyā jīvan, Sahajānand Swāmī;
Swamī doylā divasnu dhan, pāmī dukh gayā vāmī... 1
Vāmī vednā mārī ā vār, sharaṇ Shrījīnu laī;
Laī muj arthe avatār, āviyā āpe saī... 2
Saī kahu ā samānī rīt, āj āḍo ānk vāḷyo;
Vāḷyo divas thaī mārī jīt, sanshay shok ṭāḷyo... 3
Ṭāḷyo kāḷnī jhāḷno trās, pūraṇ sukh pāmyo;
Pāmyo Nishkuḷānand ullās, fūlī triloke na shāmyo... 4
Pad 60
Shāmyo asatya sukhno utsāh, surati sāchāmā lāgī;
Lāgī Prabhupad jo chāh, bījī bhukh sarve bhāgī... 1
Bhāgī ā loksukhnī āsh, nīrāshe nīrānt thaī;
Thaī parī e sarve kāsh, anya abhilāshā gaī... 2
Gaī sūrati sahuni pār, Aksharadhāme dhāī;
Dhāī īchchhtā sukh sansār, temā na dīṭhu kāī... 3
Kāī na māne bīje tenu man, mahāsukh moṭu joī;
Joī Nishkuḷānand magan, manmā rahyo moī... 4
Pad 61
Mohī rahyā jene munirāj, tāj tansukh karī;
Karī līdhu chhe potānu kāj, fero nathī rākhyo farī... 1
Farī fasvu je fandmāy, evu na rākhyu eṇe;
Eṇe karvu rākhyu nahi kāy, tal ekbhār teṇe... 2
Teṇe najare po’chāḍī chhe nek, shābāsh samjaṇ enī;
Enī matī po’chī gaī chhek, hu balihārī tenī... 3
Tenī joḍye āve kaho koṇ, vāt vichārī joī;
Joī Nishkuḷānand evu joṇ, kahe dhanya sant soī... 4
Pad 62
Soī sukh maḷvāne kāj, moṭā manmāy īchchhe;
Īchchhe bhav Brahmā Surrāj, maḷvā manmā rahe chhe... 1
Rahe chhe āshā evī manmāy, mane mahāsukh levā;
Levā ānand īchchhā sadāy, dalmāī īchchhe devā... 2
Devā upma ehne ek, jotā bījī jaḍtī nathī;
Nathī chhānī e vārtā chhek, kahevāy chhe kathī kathī... 3
Kathī kahyu e dhāmnu sukh, varaṇvī vaḷī vaḷī;
Vaḷī Nishkuḷānand ke’ Shrīmukh, dukh jāy ene maḷī... 4
Pad 63
Maḷī Mahārājne munirāy, sahu sukh pāme soy;
Sahue kahyu drashṭāntnimāy, jāṇo kāchbhumi hoy... 1
Hoy kāchnā sarve ākār, ravi shashī tārā vaḷī;
Vaḷī tej tej tyā ambār, rahe bahu jhaḷmaḷī... 2
Maḷī pūraṇ dīshe prakāsh, ekras tej evu;
Evo dhāmmā chhe ujāsh, e vinā kahīe kevu... 3
Ke’vu keḍe nathī have kāy, samjo to samjo sāne;
Sāne Nishkuḷānand gāy, jene āvyu evu pāne... 4
Pad 64
Pāne lakhyā e pad chosaṭh, sundar sārā shodhī;
‘Shodhī jojo sahu sārī paṭhya, jevī hoy jenī buddhi... 1
Buddhimāhī te karī vichār, savḷu sār grahejo;
Grahejo karvānu te nirdhār, na karvānu mūkī dejo... 2
Dejo mā vaḷī koyne dosh, rosh antarmā āṇī;
Āṇī haiyāmāī ghaṇī hosh, manḍo sahu sukh jāṇī... 3
Jānī joīne āḷas ang, ratīe rakhe rahe;
Rahe Nishkuḷānand to rang, alabhya lābh lahe... 4